مدلسازي پتانسيل خطر بيابان زايي در نتيجه فرسايش خاك به منظور ارائه راهكارهاي مديريتي مناسب (مطالعه موردي: حوضه آبخيز چهل چاي، استان گلستان)

Modeling the Potential Risk of Desertification Resulting from Soil Erosion in Order to Provide Appropriate Management Solutions(Case Study:Watershed Chehlchay, Golestan)

از مشكلات فرسايش، هدررفت خاك و از بين رفتن پوشش گياهي، افزايش پتانسيل بيابان زايي مي باشد. بيابان زايي يكي از مسائل مهم و تهديد كننده منابع طبيعي و جوامع بشري است. در اين تحقيق براي بررسي وضعيت فعلي بيابان زايي حوضه آبخيز چهل چاي - استان گلستان با بهره گيري از سامانه اطلاعات جغرافيايي از روش (IMPDA) با تاكيد بر عوامل زميني استفاده شد. براين اساس از دو معيار بيابان زايي وضعيت خاك و فرسايش آبي با 8 شاخص بيابان زايي جهت بررسي و تهيه نقشه پتانسيل بيابان زايي منطقه استفاده شد. سپس براي هر معيار اصلي مهمترين شاخص هاي موثر در كيفيت آن معيار بررسي و با شيوه IMPDA وزن دهي انجام شد و با محاسبه ميانگين هندسي شاخص ها و بهره گيري از نرم افزار 3. 9 Arc - GIS نقشه هاي مربوط به وضعيت هر معيار يا لايه اصلي تهيه شد. در انتها از ميانگين هندسي معيارها، نقشه مناطق حساس به بيابان زايي تهيه گرديد. نتايج نشان داد كه 94 درصد از كل منطقه مورد بررسي در كلاس متوسط بيابان زايي، 6 درصد در كلاس كم بيابان زايي قرار دارد. آناليزهاي بعدي نشان داد كه كلاس هاي شدت فرسايش آبي و حساسيت سازند سنگي به فرسايش از مهمترين شاخص هاي بيابان زايي در حوضه آبخيز چهل چاي است. نتايج اين تحقيق نشان ميدهد كه در اين حوضه فرسايش آبي بيشترين نقش را در بيابان زايي ايفا مي نمايد كه در مديريت جامع و آمايش سرزمين اين حوضه كوهستاني بايد مدنظر قرار گيرد.

Of erosion problems, loss of soil and vegetation is increasing the potential desertification. Desertification is one of the major issues threatening the natural resources and human societies. In order to assess the current status of desertification Chehlchay- Golestan watershed is studied using GIS technique (IMPDA) focusing on land factors. Based on the criteria of desertification, soil erosion and desertification indicators for surveying and mapping with 8 potential desertification were used. Finally, the geometric mean of criteria, maps of those areas susceptible to desertification were prepared. The results showed that 94 percent of the whole area is in the middle-class area of desertification and 6% is in the lower class. Further analysis showed that the intensity of water erosion and sensibility of rock structure to erosion are of the most important indicators of desertification in Chehlchay basin. Results show that water erosion plays an important role in desertification which should be considered in integrative management and planning system of this mountainous area.