بررسي اثربخشي مداخله تلفيقي فرزندپروري مبتني بر ذهن آگاهي و شيوه هاي اصلاح رفتار بر كاهش علايم اختلال بيش فعالي-كمبود توجه: يك مطالعه اقدام پژوهي

يكي از شايع ترين اختلال هاي عصبي- رفتاري دوران كودكي اختلال بيش فعالي-كمبود توجه است. رفتارهاي بيش فعالي تكانشگري اين كودكان باعث اخلال در روابط با گروه همسالان و طرد شدن آن ها و همچنين منجر به مشكلات يادگيري و نتايج تحصيلي ضعيف مي شود، وقتي چنين عواملي با تعارض هاي درون خانوادگي با والدين و ديگر اعضاي خانواده همراه مي شوند، موجب كاهش عزت نفس، خلق افسرده، تحمل كم براي ناكامي و حملات كج خلقي مي شوند. اين اقدام پژوهي با هدف بررسي تأثير تركيبي مداخه خانواده محور يعني برنامه فرزندپروري مبتني بر ذهن آگاهي و مداخله كودك محور يعني روش هاي اصلاح رفتار بر علايم و نشانه هاي دانش آموز مبتلا به اختلال بيش فعالي-كمبود توجه انجام شد. در ابتداي سال تحصيلي 97-1396به عنوان معلم پايه چهارم ابتدايي مشاهده نمودم كه يكي از دانش آموزان پسر كلاس رفتارهايي از قبيل عدم اتمام تكاليف و وظايف، بي‌توجهي به سخنان و تدريس معلم، حواس‌پرتي، عدم تمركز طولاني، خستگي زودرس در كارها، عدم تحمل كافي و زود سررفتن حوصله وي، قطع سخنان معلم، عدم رعايت نوبت در كلاس، دويدن دائم و راه رفتن‌هاي بي‌اجازه در كلاس، بالا رفتن از ديوار حياط و ديگر كارهاي خطرناك در مدرسه را از خود نشان مي¬دهد. با استفاده از روش مشاهده، مصاحبه با والدين و مدير مدرسه بر طبق معيارهاي پنجمين ويرايش راهنماي تشخيصي و آماري اختلال هاي رواني (DSM-5) براي اختلال بيش فعالي-كمبود توجه و تكميل مقياس كانرز والدين، دانش آموز مورد نظر تشخيص اختلال بيش فعالي-كمبود توجه را دريافت نمود. سپس اقدام پژوهي با استفاده از دو روش فرزندپروري مبتني بر ذهن آگاهي و اصلاح رفتار در مدرسه، به مدت دو ماه براي دانش آموز مورد نظر انجام گرديد. نتايج حاصل از مشاهده، مصاحبه با والدين، مقايسه نمرات كانرز والدين در مراحل گرفته شده، نشان داد كه اعمال روش هاي مذكور به ميزان زيادي موجب كاهش رفتارهاي تكانشي، بيش فعالي و نقص توجه دانش آموز داراي اختلال بيش فعالي كمبود توجه گرديده است