روابط و تنش ها در هيدروپليتيك ايران و تاجيكستان

بسیاری از صاحب نظران، قرن حاضر را قرن چالش بر سر آب، این مایهٔ حیاتی میدانند. با توجه به اینكه، ایران در كمربند خشك جهان واقع شده و سه چهارم مساحت آن خشك و بارندگی سالانه اش به طور متوسط ۱۵۰ میلیمتر برآورد می شود. این موضوع گویای كم آب بودن كشور است. خشكسالی به خصوص در شرق كشور بسیار بارز است. یكی از راههای تامین آب جهت حل بحران كم آبی، انتقال آب از كشور تاجیكستان مطرح شده است. با توجه به این موضوع، ما ابتدا با روش توصیفی - تحلیلی درصدد بررسی چالش ها و فرصت های پیش روی ایران و كشورها و روابط سیاسی - فرهنگی آنها با یكدیگر در منطقه پرداختیم و دو مسیر عمده را در نظر گرفتیم. مسیر اول، عبور از منطقه ای آسیای مركزی (تاجیكستان، ازبكستان و تركمنستان). دومین مسیر، تاجیكستان و افغانستان است. این مقاله بیان می كند با توجه به اختلافات كشورهای آسیای مركزی پس از استقلال كه عمده ترین تنش بر سر منابع آبی جهت كشاورزی است و اختلافات مهم تاجیكستان با دو كشور پایین دست رودها (ازبكستان و تركمنستان) و اختلافات ژئوپلتیكی و ژئواسترتژیكی ایران و ازبكستان این مسیر با تنش ها و مشكلات بسیاری مواجه خواهد بود. از سوی دیگر، مسیر دوم به علت عدم ثبات سیاسی اقتصادی كشور افغانستان و اختلافات هیدروپلتیكی با ایران نیز مشكلات كمتر از مسیر اول را نخواهد داشت. اما می توان این مطلب را بیان كرد كه به مرور زمان و روی كار آمدن دولتهای قدرتمند در افغانستان و سرمایه گذاریهای عمده ی ایران جهت بهبود اوضاع اقتصادی و اجتماعی این كشور و در نهایت وابسته كردن این كشور به خود، میشود انتظار داشت این مسیر مقرون به صرفه تر و كم چالش تر نسبت به مسیر آسیای مركزی باشد.