مقايسه عوامل اجتماعي و اقتصادي و فني موثر بر اضافه برداشت از منابع آب زير زميني

ايران از جمله كشورهايي است كه به دليل كمبود منابع آب سطحي، بيشترين آب مصرفي در كشاورزي را از آبهاي زيرزميني تامين مي كند. در اين راستا بررسي مقايسه اي عوامل موثر بر اضافه برداشت از منابع آب زيرزميني مي تواند گامي موثر در جهت كاهش آثار نامناسب اضافه برداشت و حفظ بيلان آب باشد. به همين منظور با استفاده از روش نمونه گيري تصادفي ساده و فرمول كوكران 122 چاه در دشت زاوه- تربت حيدريه انتخاب شد و براي تحليل آماري از نرم افزار SPSS استفاده شده است. براساس آزمون t-test در دو گروه اضافه برداشت و عدم اضافه برداشت، نتايج نشان داد كه متغيرهاي تحصيلات، درآمد، نوع كانال انتقال آب، نوع كشت غالب، كشت محصولات كمآب اثر معنادار بر اضافه برداشت دارند و متغيرهاي تجربه كشاورز، شركت در دوره هاي آموزشي و شغل اصلي كشاورز بر اضافه برداشت اثر معنادار ندارند. همچنين نتايج نشان داد كه در گروه اضافه برداشت تعداد كمي از كشاورزان داراي تجربه بسيار بالا هستند، نوع نظام بهره برداري از بيشتر چاه ها نيز به صورت مالكيت شخصي و نوع كشت غالب كشاورزان، كشت آبي است. با توجه به نتايج مطالعه، اصلاح الگوي كشت، ايجاد تغيير در كانالهاي آبياري و لوله گذاري و توجه بيشتر مسئولين به افزايش آگاهي هاي كشاورزان و مشاركت مردم دربرنامه ريزي و مديريت آب و ايجاد تعاوني آببران در محدوده ي مورد مطالعه پيشنهاد مي شود .