تاريخ معرفت شناختي علم و كاركردهاي آن در آموزش علوم تجربي

اين مقاله پيشنهاد جديدي را براي ارتقاء كيفيت آموزش و يادگيري علوم تجربي و توسعة ذهنيت علمي دانش آموزان ارائه مي كند. اين پيشنهاد مبتني بر كاركردهاي آموزشي تاريخ معرفت شناختي علم مي باشد كه برآمده از معرفت شناسي تاريخي علم است كه توسط گاستون باشلار، فيلسوف علم فرانسوي، در نيمه اول قرن بيستم ارائه شده است. براي اين منظور ابتدا به بررسي اهميت ويژه اي كه تاريخ علم از اوايل دهه شصت ميلادي متأثر از پژوهش هاي توماس كوهن پيدا كرد، مي پردازيم. سپس نشان مي دهيم كه چند دهه قبل از آن در فضاي فلسفه علم فرانسوي نگرش تاريخي در مطالعه علم در جريان بوده است كه در فلسفه علم گاستون باشلار به شكل معرفتشناسي تاريخي بروز مي يابد و بسياري از باورهاي فلسفه هاي علم غالب آن دوران يعني پوزيتيويسم منطقي و ابطال گرايي پوپر، از جمله فرض پيشرفت خطي و انباشتي علم، را زير سؤال مي برد. پس از آن به شيوه توسعه معرفت شناسي تاريخي علم توسط باشلار و به چيستي تاريخ معرفت شناختي علم پرداخته، ضمن بررسي ويژگيهاي آن وجه تمايز آن با تاريخ نگاري عادي علم را مشخص مي كنيم. سپس به بررسي كاركردهاي آن در آموزش علوم تجربي مي پردازيم. اين بررسي نشان ميدهد كه تاريخ معرفت شناختي علم مي تواند داراي دو كاركرد عمدة 1( وجه آموزشي خطاشناختي؛ و 2( آشنايي با ماهيت علم؛ در آموزش علوم تجربي باشد.