تغيير شكل حال حاضر پوسته در منطقه شمال غرب ايران براساس مشاهدات شبكه دائمي GPS

در كشورهاي پيشرفته دنيا، به منظور انجام مطالعات ژئوفيزيكي، رديابي پديده هاي زمين شناسي و تكتونيكي، آناليز تغييرشكل پوسته زمين و تحليل خطر لرزه اي، تكنيك GPS بسيار مورد توجه است. كشور ايران نيز به دليل قرار گرفتن در يك منطقه فعال تكتونيكي، همواره زلزله هاي فراوان و مخربي را تجربه كرده است . علت اين زلزله ها، همگرايي بين دو صفحه تكتونيكي اوراسيا در شمال و عربستان در جنوب است. در اين ميان منطقه شمال غرب ايران كه محل به هم پيوستن دو رشته كوه البرز و زاگرس است، داراي ساختار نسبتا پيچيده تكتونيكي است. در اين مطالعه، به منظور آشكارسازي تغييرات پوسته در منطقه، و تعيين نرخ لغزش 2 بخش هاي مختلف آن، از مشاهدات ايستگاه هاي شبكه دائمي GPS ايران، IPGN 3، به مدت شش سال استفاده شد. پس از محاسبه ميدان سرعت اين ايستگاه ها نسبت به صفحات اوراسيا و ايران مركزي، بر اساس آناليز تغييرات نرخ سرعت ژئودتيكي و با توجه به ساختارهاي تكتونيكي فعلي منطقه و سيستم گسلهاي موجود در آن، ميزان لغزش ناشي از رژيم تكتونيكي فشارشي حاكم بر فلات ايران، در نقاط مختلف منطقه مورد مطالعه، محاسبه شد. بر اساس نتايج حاصل، يك حركت راستگرد غالب با كشيدگي شمال غربي جنوب شرقي بر كل منطقه حاكم است - كه ميزان آن با حركت به سمت شمال غرب و گسل شمال آناتولي افزايش مي يابد. نرخ اين راستگردي در شرق منطقه 6 ميلي متر و در غرب آن حدود 8 ميلي متر در سال است. همچنين يك دوران ساعتگرد در بخش شمال غرب منطقه نسبت به بخش شرقي آن مشاهده شد. يك مكانيسم نرمال و يك دوران نيز در شرق درياچه اروميه مشاهده شد. غرب درياچه اروميه نيز در حال تغييرشكل عمده اي است .