حافظه تاريخي و تكوين اجتماع ملي مطالعه موردي : نقد باز توليد حافظه تاريخي در كتاب درسي تاريخ معاصرا يران

یكی از پیش نیازهای شكل گیری اجتماع ملی و اجتماع اجتماعات كه فراتر از اجتماعات قومی و مذهبی خاصی گرا بتواند نوعی همبستگی ملی را در ایران به عنوان كشوری با تنوع قومی و زبانی بالا، فراهم آورد، حافظهٔ تاریخی مشترك میان شهروندان این اجتماع ملی مفروض است. فقدان این حافظهٔ تاریخی یا ضعف و اختلال و كژنمایی آن، میتواند شكل گیری، تثبیت یا تداوم اجتماع ملی مذكور را با مشكل مواجه كرده و در نهایت همبستگی و انسجام اجتماعی را در جامعهٔ ایران با مخاطره و چالش مواجه سازد. در این بین، آموزشی تاریخ در نهاد آموزش و پرورش به عنوان یكی از مؤثرترین نهادها در سیر اجتماعی كردن افراد جامعة 9 فرهنگ پذیری أنها، اهمیتی بسیار تعیین كننده دارد. كوشش مقالهٔ پیشرو این خواهد بود كه با تمركز بر كتاب «تاریخ معاصر ایران» سال سوم مقطع متوسطه كه بخش وسیعی از دانش آموزان (به طور دقیق، تمام دانش آموزان به استثنای رشته های علوم انسانی و معارف اسلامی با لحاظ این نكته كه دانش آموزان علوم انسانی نیز كمابیش همین محتوا را در قالب كتاب درسی «تاریخ ایران و جهان ۲» میخوانند) ملزم به اموختن ان هستند، مخاطرات مذكور را مورد بحث قرار دهد و به این پرسش پاسخ دهد كه آیا كتاب درسی مورد بحث می تواند پاسخی به مخاطرات و چالش های فوق باشد یا خیره برای این منظور، روش تحلیل محتوای كتاب درسی را به كار بسته خواهد شد تا نشان داده شود كه كدام نقاط ضعف و كاستیهای بنیادی در كتاب وجود دارد كه نه تنها كمكی به انتقال واقعگرایانه تاریخ به دانش آموزان نمی كند، بلكه در كنار این واقعیت كه با گسترش ارتباطات و رسانه ها و منابع فرهنگ پذیری دانش آموزان و خانوادههای آنها، نوعی انحصارزدایی از آموزشی عمومی تاریخ رخ داده است، مشكلات بنیادی كتاب درسی مذكور می تواند همبستگی و انسجام اجتماعی جامعهٔ ایران را نیز با مخاطره مواجه سازد.