ارزيابي ريسك مگاپروژه ي برقي سازي خط آهن تهران – مشهد با رويكرد شبكه هاي بيزي

The Risk Assessment of Tehran-Mashhad Electric Railways Megaproject Using Bayesian Networks

مگاپروژه ها به دليل افقهاي برنامه ريزي بلند مدت و كنشگري پيچيده ي خود به طور ذاتي ريسك پذير هستند. با وجود اين كه تاثير مديريت ريسك در موفقيت يا شكست مگاپروژه ها قابل اغماض نيست، مديريت ريسك مگاپروژهها به اندازه ي كافي مورد بسط و پژوهش قرار نگرفته است. هدف از اين پژوهش انجام يك مطالعه ي موردي بر روي مديريت ريسك مگاپروژه ي خط راه آهن برقي تهران مشهد، به عنوان يك طرح كلان در دست اجرا از سازمان راه آهن جمهوري اسلامي ايران، و اجراي فازهاي شناسايي و تحليل ريسك پروژه بر اساس استاندارد PMBOK در فاز آغازين چرخه ي عمر اين مگاپروژه، مي باشد. به طور كلي پس از شناسايي و دسته بندي ريسك¬ها به دليل مقياس مگاپروژه ها، تعيين رويكرد تحليل ريسك ها و پاسخگويي به آن ها در فاز هاي مختلف چرخه ي عمر پروژه، از مراحل آغازين تا مراحل اختتامي، بسيار حائز اهميت است. به همين جهت در اين تحقيق ابتدا به جمع آوري اطلاعات مورد نياز در زمينه ي مطالعات ريسك با استفاده از نظرات خبرگان اين مگا پروژه و سپس به ارائه ي چارچوبي جهت مدلسازي و تحليل ريسك و بررسي كنشگري بين ريسك هاي تهديد كننده ي مگاپروژه ي مذكور به واسطه ي رويكرد شبكه هاي بيزي (Bayesian Networks) با هدف بررسي تاثير ريسك هاي شناسايي شده در فاز آغازين اين مگاپروژه بر احتمال موفقيت يا شكست پروژه پرداخته شده است. در نتيجه با توجه به خروجي مدل، ريسك هاي اضافه هزينه و اضافه زمان به عنوان مهمترين عوامل شكست اين پروژه ي عظيم بازتاب شده اند و حوزه هاي لازم براي تمركز مديران پروژه جهت تعيين اقدامات پاسخگويي و تدوين برنامه هاي احتياطي جهت مقابله با ريسك ها، شناسايي گرديده اند.

Megaprojects are inherently risky due to their long-term planning horizons and complex interactions. Although the impact of risk management on the success or failure of mega projects is not negligible, megaproject risk management has not been sufficiently developed. The purpose of this study was to conduct a case study on megaproject risk management of the Tehran Electric Railway as a large scale project implemented by the Islamic Republic of Iran Railways and the implementation of project risk identification and analysis based on PMBOK risk management methodology in the initial phase of the life cycle of this megaproject. Generally, after identifying and categorizing the risks due to the mega-scale of the projects, determining the approach to risk analysis and risk response in different phases of the life cycle of the project, from the initial stages to its closure, is of great importance. Therefore, in this research, first we gathered information from risk studies and using the expert opinions about this megaproject and then provided a framework for modeling and analyzing risk and investigating the interactions between the threats based on the Bayesian Networks approach to investigate the impact of the risks identified in the initial phase of this Megaproject on the likelihood of success or failure of the project. As a result, according to the outcome of the model, the time and cost overrun risks have been determined as the main factors behind the failure of this huge project, thus the areas that the project managers need to focus on by determining risk responses and developing contingency plans for coping with risks, are identified.