برابري فرصت و عدالت آموزشي در آموزش و پرورش (مفاهيم و راه كارها)

هدف پژوهش حاضر، بررسي برابري فرصت و عدالت آموزشي در سازمان آموزش و پرورش بود. اين مفاهيم همواره مورد توجه سياست گذاران و برنامه ريزان در سازمان بوده است. روش پژوهش توصيفي- تحليلي است و با مرور كلي ادبيات نظري مرتبط و سند تحول بنيادين آموزش و پرورش، ابتدا مفاهيم برابري فرصت و عدالت آموزشي تبيين گرديد و در ادامه با توجه به وضعيت فعلي سازمان آموزش و پرورش كشور و بر اساس گزارش (OECD,2012)مهمترين راه كارها ارائه شد. نتايج تحليلي راه كارها حاكي از آن است كه براي بهبود برابري فرصت و عدالت آموزشي در سازمان دو راه‌كار كلي وجود دارد. دسته اول راهكارهايي هستند كه به‌منظور پيشگيري از نابرابري و بي‌عدالتي آموزشي در يك سيستم سازماني و ساختاري معيوب قابل‌طرح هستند و شامل مواردي همچون: حذف تكرار پايه، اجتناب از پيگيري زودهنگام و تعويق گزينش دانش‌آموزان تا مقطع دبيرستان، مديريت گزينش مدرسه براي اجتناب از افتراق و تبعيض بيشتر، ارائه استراتژي‌هاي بودجه جهت تأمين نيازهاي دانش‌آموزان و مدارس، طراحي مسيرهاي آموزشي برابر در مقاطع بالاتر از دبيرستان. دسته دوم راه كارها و سياست‌هايي هستند كه پس از مشاهده نابرابري و بي‌عدالتي در يك منطقه آموزشي قابل‌طرح هستند و شامل: تقويت و حمايت از رهبري و مديريت مدرسه، بهبود انگيزش براي ايجاد جو و محيط آموزشي فعال، جذب، حمايت و حفظ معلمان باكيفيت، تضمين استراتژي‌هاي مؤثر براي يادگيري كلاسي، تقدم پيوند مدارس با والدين و جوامع. هستند. علاوه بر اين، مواردي ازجمله: احداث مدرسه در نزديكي محل زندگي دختران، كاهش هزينه‌هاي والدين از طريق اعطاي بورس تحصيلي، تهيه برنامه درسي متناسب، افزايش مشاركت جامعه، تمركززدايي، ايجاد نظام‌هاي آموزشي متنوع، ارزش‌گذاري به تمام آحاد جامعه با هر وابستگي زباني، قومي، نژادي، توزيع عادلانه نيروي انساني تحصيل‌كرده و فرهنگيان مجرب، تدوين كتب درسي متناسب با موقعيت و شرايط استان، ايجاد زمينه مناسب براي تحصيل دختران و پسران بازماندگان از تحصيل، اختصاص منابع مالي و سرانه‌هاي دانش‌آموزي ويژه با توجه به محروميت منطقه آموزشي، ارائه امكانات رايگان در مناطق محروم، بهره‌مندي معلمان از امكانات رفاهي مطلوب، ايجاد فرصت‌هاي مناسب براي ادامه تحصيل فرهنگيان، بهره‌گيري از رسانه‌هاي ملي و امكانات جمعي و عمومي سازمان ها به بهبود برابري فرصت و عدالت آموزشي كمك خواهد نمود.