بررسي آلودگي تركيبات نيتروژندار آب قناتهاي مهم دشت گناباد

قنات مهمترين روش بهرهبرداري از آبهاي زيرزميني در مناطق خشك و نيمهخشك است. در دشت گناباد 22 رشته قنات وجود دارد كه ساالنه 5/11 ميليون مترمكعب آب زيرزميني از آنها استحصال ميگردد. ميزان بارندگي كم باعث شده در اين منطقه رودخانه دائمي وجود نداشته باشد و تنها راه حيات در اين منطقه خشك، استفاده از آبهاي زيرزميني توسط قنات است. قدمت برخي از قناتهاي اين دشت به 2022 سال پيش ميرسد. در حال حاضر آب قناتها مصرف كشاورزي دارند ولي هنوز آب قناتها از طريق برداشت مستقيم از مظهر قنات براي مصرف شرب مورد استفاده قرار ميگيرد. قنات خشويي نيز از گذشته تاكنون آب آن در آب انبارها ذخيره و مورد استفاده شرب قرار مي گيرد. به دليل اين كه مواد نيتروژن دار در تشكيالت زمين شناسي بسيار نادر مي باشند، بنابراين ميزان نيترات آب هاي زير زميني در حالت طبيعي كم است به گونه اي كه به جز در موارد آلودگي غلظت يون نيترات به بيش 22 ميليگرم بر ليتر نمي رسد. وجود نيترات در آب هاي زيرزميني مي تواند حاكي از آلودگي آب در اثر تماس با منابع آلوده كنندهاي همچون فاضالب هاي شهري، روستايي و فضوالت دامي يا آبهاي برگشتي كشاورزي باشد. به دليل افزايش فعاليت هاي شهري و توليد بيشتر فاضالب ها، آلودگي نيترات منابع آبي رو به افزايش است. در اين تحقيق ميزان نيترات و نيتريت 2 رشته از قناتهاي اصلي دشت گناباد مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج نشان دهنده اين است كه ميزان تركيبات نيتروژن دار در آب زيرزميني 2 رشته قنات كمتر از حد مجاز ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهاني )52 ميليگرم در ليتر( است. بيشترين ميزان نيترات در قناتهاي رهن و بيدخت كه از داخل بافت مسكوني عبور مي نمايند در اثر نشت فاضالبهاي خانگي به ميزان 22 و 23 ميليگرم در ليتر است. باال بودن نيترات از حد زمينه )22 ميليگرم در ليتر( در اين دو قنات نشانه شروع آلودگي آنها مي باشد. كمترين ميزان نيترات نيز در قنات خشويي و در حدود 12 ميليگرم در ليتر وجود دارد. ميزان نيتريت نيز در آب قناتها آنايز شد كه در همگي ميزان آن كمتر از حد مجاز ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهاني )3 ميليگرم بر ليتر( است.