تحليل قلمرو عقل در آموزه‌هاي ديني از منظر امام رضا (ع)

Analysis of the realm of reason in religious teachings from the perspective of Imam Reza (AS)

عقل به عنوان ابزار و منبعي براي شناخت از قوايي است كه در اختيار همه انسان‌ها قرار گرفته است. شناخت بسياري از امور،‌ ازجمله دين،‌ ضرورت و مؤلفه‌هاي مرتبط با آن توسط اين قوه صورت مي‌گيرد. دو رويكرد عقل‌گرايي و ايمان‌گرايي در الهيات مسيحي درباره نقش و كاركرد و قلمرو عقل در حوزه دين و دين‌ورزي است. در جهان اسلام علي‌رغم اختلاف نظر جدي و بنيادين در قلمرو عقلانيت، اصل شناخت دين توسط عقل مورد وفاق است. در آموزه‌هاي رضوي، عقل عنصر اساسي و ملازم هميشگي انسان معرفي شده و حقيقت انسان به اين گوهر معرفي مي‌گردد. حجت انسان در صدق و كذب امور عقل دانسته شده و دين‌داري و دين‌ورزي منهاي خردورزي مطرود دانسته شد. اما آيا از منظر امام رضا (ع) عقل به همه امور ديني مي‌تواند راه يابد؟ در حوزه خداشناسي عقل به كدام حيطه (ذات،‌ اسماء و صفات، افعال) راه دارد؟ در كدامين حيطه نبايد و يا نمي‌تواند راه يابد؟ آيا عقل مستقل از وحي قابل قبول است؟‌ اگر آري، حيطه حكم و ورود آن در چه قلمروي است؟ حكم معذريت و تنجيز احكام عقلي در اين موارد چگونه است؟ در اين تحقيق به روش توصيفي تحليلي ضمن بيان اهميت و ضرورت خردورزي در حوزه دين، به قلمرو و گستره عقلانيت ديني از منظر امام رضا (ع) اشاره خواهد شد. ضمن اينكه براساس روايات مأثور از آن حضرت پاسخ پرسش‌هاي يادشده بيان مي‌گردد.