رسيدگي به دعاوي حقوقي در دادگاه هاي كيفري

با لازم الاجرا شدن قانون جديد آيين دادرسي كيفري در كشور از تاريخ 01/04/1394اختيار رسيدگي به دعاوي كيفري از دادگاه هاي عمومي حقوقي سلب گرديده امّا در مقابل، دادگاه هاي كيفري به طور استثنايي صلاحيت رسيدگي به دعاوي حقوقي را دارند. مهم‌ترين صلاحيت دادگاه كيفري در رسيدگي به دعاوي حقوقي، صلاحيت رسيدگي به دعواي ضرر و زيان ناشي از جرم است. ليكن رسيدگي به اين دعوا در دادگاه كيفري قيود و شرايطي دارد كه با توجه به استثنايي بودن اين صلاحيت بايد به دقت شناسايي و مراعات شود. اول اين كه ضرر و زيان مورد خواسته بايد به طور مستقيم از جرم ناشي شده باشد. بنابراين، به غير از بزه ديده، شخص ديگري نمي تواند خواهان اين دعوا باشد. ديگر اين كه خواهان قبلاً اين دعوا را در مرجع حقوقي اعم از دادگاه حقوقي يا شوراي حل اختلاف طرح نكرده باشد. با اين حال قانون‌گذار حق مراجعة چنين خواهاني را به دادگاه كيفري باز گذارده است، مشروط بر اين كه وي از جنبه كيفري موضوع بي اطلاع بوده و پيش از مراجعه به دادگاه كيفري از دعواي حقوقي سابق انصراف داده باشد. همچنين به نظر مي رسد مختومه شدن دعواي حقوقي سابق با قرار رد دادخواست يا ابطال دادخواست نيز هم رديف با قرار رد دعوايي كه به جهت استرداد دعوا صادر مي شود حق مراجعه چنين خواهاني را به دادگاه كيفري بازمي گذارد. رسيدگي به پاره اي از موضوعات كه ماهيت دعواي خصوصي دارند ولي به تصريح قانون بدون تقديم دادخواست در دادگاه كيفري انجام مي شوند، مانند حكم به استرداد عين يا مثل مال موضوع جرم از قبيل استرداد مال موضوع كلاهبرداري، سرقت و خيانت در امانت و محكوميت به پرداخت ديه، همچنين حكم به پرداخت خسارات دادرسي و نيز رسيدگي به دعواي اعسار از پرداخت هزينه دادرسي و اعسار از پرداخت محكوم به از ديگر دعاوي حقوقي هستند كه بطور استثنايي رسيدگي به آنها در صلاحيت دادگاه كيفري قرار داده شده است.