آشكارسازي الگوي بومي مساجد با اهداف معماري پايدار در گذر زمان (مطالعه موردي: مسجد جامع عتيق اصفهان)

مدرس گروه مهندسي معماري اسلامي، معاون پژوهش و فناوري مؤسسه آموزش عالي دانش پژوهان پيشرو اصفهان

از مهم ترين مؤلفه هاي طراحي براساس معماري بومي، اين است كه طبيعت و جهان هستي در ستيز باهم قرار نمي گيرند بلكه با هم به يك جهت و به سوي بقاء يكديگر حركت مي كنند، همين امر باعث شده كه اين معماري در جهت حفظ آسايش انسان در نظام هستي عمل كند. معماران پيشين به دليل اهميتي كه براي آسايش محيطي انسان قائل بودند، با در نظرگرفتن الگوي بومي، بناهايي سازگار با اقليم، فرهنگ، دين و انسان به وجود آوردند تا شرايط آسايش انسان را با ايجاد فضاهاي بسته، نيمه بسته و باز فراهم آورند. هدف از انجام اين پژوهش، آشكارسازي ارتباط بين عوامل تأثيرگذار اقليمي، فرهنگي و مذهبي در شكل گيري الگوي بومي مساجد است كه چگونه باعث شده راهكارهاي اين نوع معماري مطابق با اصول و اهداف معماري پايدار جهت پيدا كند. در اين راستا نمونه مطالعاتي بررسي شده مسجد جامع عتيق اصفهان مي باشد كه روش تحقيق به ترتيب مبتني بر توصيف و تحليل داده هاي كتابخانه اي و ميداني و عوامل تأثيرگذار در فرم و جهت گيري بنا و اعمال داده ها بر روي اشكال جهت گيري شده در پلان بناي مسجد جامع عتيق مي باشد. كه نتايج به دست آمده در اين پژوهش نشان مي¬دهد كه معماران پيشين در مسجد جامع عتيق توانسته اند با تدابير مؤفق معماري ايراني، ارتباط منطقي و اصولي بين انسان و طبيعت برقرار كنند و اين مسجد را به الگويي با اهداف پايدار در معماري اسلامي تبديل كنند.

The most important components of design based on native architecture is that nature and the universe are not in conflict, but they move together in one direction and towards each other s survival, which has made this architecture to maintain human comfort in the system of existence. Previous architects, due to the importance that they attached to human environments, created a, climatic-compatible monuments, cultural, religious, and human-compatible structure to accommodate the human condition by creating open, closed, and open spaces. The purpose of this research is to reveal the relationship between the influential climatic, cultural and religious factors in shaping the native model of the mosques, which has led to solutions to this type of architecture in accordance with the principles and objectives of sustainable architecture. The purpose of this research is to reveal the relationship between the influential climatic, cultural and religious factors in shaping the native model of the mosques, which has led to solutions to this type of architecture in accordance with the principles and objectives of sustainable architecture. In this regard, a sample is a study of the Jameh Mosque in Isfahan. The research methodology is based on the description and analysis of library and field data and the factors affecting the form and orientation of the structure and applying data on the orientation forms in the plan. The building of the mosque is the old testament. The results of this study show that previous architects in the Jameh Mosque have managed to establish a logical and principled relationship between man and nature with the success of the Iranian architecture and make the mosque a model with enduring goals in Islamic architecture.