جايگاه عالم خيال در گلشن رازشيخ محمود شبستري

مثنوي گلشن راز مهم ترين و مشهورترين اثر منظوم شيخ محمود شبستري است؛ قرن هفتم و هشتم سبك عراقي سبك رايج شعري بوده است؛ در اين دوره محتواي اشعار آميخته از معارف اسلامي و عرفاني است. شبستري در اين كتاب تحت تأثير عرفان ابن عربي و شيوه ي عطار و مولوي، مسائل عرفاني و فلسفي را در قالب تمثيلات و حكايات مناسب با استفاده از اصطلاحات فلسفي و عرفاني و نجومي و ... بيان كرده است. مقوله اي كه تا به امروز كمتر بدان توجه شده، جايگاه خيال در گلشن راز كه متأثر از عرفان ابن عربي است، همچنين عالم خيال در كلام شبستري است. در بررسي گلشن راز از ديدگاه عالم خيال، بايستي ابتدا آن را در دو بخش مورد بررسي قرار داد كه از يك بُعد حوزه متافيزيك خيال است و در بُعدي ديگر، مباحث كلي خيال به عنوان يك ماهيّت مستقل مورد بررسي قرار گيرد؛ به همين خاطر در اين مقاله ضمن بررسي نقش خيال در گلشن راز، به اهميّت علم خيال و جهان شناسي خيال در آن پرداخته شده است. كليدواژه: گلشن راز، عالم خيال، متافيزيك خيال ابن عربي، عرفان اسلامي