نكات اصلي در وجود ذهني براساس كتاب النور المتجلي في الظهور الظلي

وجود ذهني، يكي از مباحث كليدي فلسفه اسلامي است كه اهل حكمت نقش مهمي براي آن در اثبات معارف الهي از جمله معاد جسماني و روحاني قائلند. در كتب فلاسفه صدرايي، اين فصل با پيچ و خم ها، و فراز و فرودهاي متعددي همراه بوده، و ارتباط تنگاتنگ آن با بحث علم و عالم و معلوم، باعث شده، نكاتي دقيق و مطالبي مهم در آن مطرح گردد، به طوري كه احاطۀ به تمام جوانب آن آسان نيست و نيازمند دسته بندي و تبيين با عبارت مختلف است. حضرت علامه ذوالفنون، حسن حسن زاده آملي، هم در رساله شريف النور المتجلي في الوجود الظلي و هم در تعليقات بر شرح منظومه محقق سبزواري، در انتهاي مبحث وجود ذهني، خاتمه اي آورده و در آن به جمع بندي مباحث پرداخته اند. اين خاتمه از آن جهت كه خلاصه نكات كليدي اين مبحث دشوار فلسفي است، بسيار ارزشمند و حائز اهميت است لكن دسته بندي و شرح عبارات ايشان، مي تواند گامي روبه جلو در تبيين اين مباحث متعالي باشد. هدف از نوشته حاضر، شرح اين نكات اساسي بوده و روش به كار گرفته شده در آن، روش كتابخانه اي و مروري است.