آسيب‌شناسي و تحليل روند تحقيقات در حوزه زكات و پيشنهاداتي براي تحقيقات آينده

توجه به ايجاد نظام اسلامي يكي از مسائل مهم بعد از پيروزي انقلاب اسلامي بود كه حوزه‌هاي متعددي از ساختارهاي اجتماعي و اقتصادي را در بر مي‌گرفت. درحالي‌كه اين جريان در حوزه‌هاي متعددي ازجمله بانكداري، بيمه و بازارهاي مالي با سرعت زيادي پيش مي‌رفت، در حوزه نظام ماليات‌هاي اسلامي به دلايلي، تغييرات ملموسي به وقوع نپيوست. بااين‌وجود تحقيقات و خصوصاً پايان‌نامه‌هاي زيادي در زمينه ماليات‌هاي اسلامي و خصوصاً زكات نوشته شد كه هر يك به‌نوعي سعي در تسريع اين روند اصلاحي داشتند. بعد از گذشت 40 سال از انقلاب اسلامي، آسيب‌شناسي و تحليل روند تحقيقات شده در اين زمينه و ارائه پيشنهاداتي براي تحقيقات آينده داراي اهميت زيادي است. اين مقاله با تحليل محتواي پايان‌نامه‌هاي حوزه مذكور، ضمن دسته‌بندي آن‌ها به 4 كلان‌حوزه فقه زكات با محوريت نظريه تعميم، تعميم زكات نقدين به پول‌هاي رايج، محاسبه ظرفيت بالقوه زكات و آثار آن در فقرزدايي و ايجاد ساختارهاي يكپارچه در ميان ماليات‌هاي متعارف و ماليات‌هاي اسلامي به تحليل آن‌ها پرداخته و پيشنهاداتي براي تحقيقاتي آتي ارائه مي‌كند. نتايج حاصل از تحليل محتواي پايان‌نامه‌هاي حوزه مذكور، لزوم بازخواني فقه‌الزكات با نگاه فقه حكومتي و نظريه ولايت فقيه به‌منظور استنباط حكم تعميم و چگونگي آن و لزوم جهت‌دهي تحقيقات به‌سوي نظام‌سازي در حوزه زكات و ديگر ماليات‌هاي اسلامي و همگرايي آن با نظام ماليات‌هاي متعارف را يكي از خلأهاي موجود و اولويت اصلي تحقيقات آينده مشخص مي‌كند.