آسيب‌شناسي شيوه مسئله‌پردازي در پايان‌نامه‌هاي كارشناسي ارشد (بررسي موردي صد عنوان مسئله پايان‌نامه كارشناسي ارشد در گروه الهيات و معارف اسلامي)

نخستين گام در نگارش يك اثر پژوهشي، انتخاب مسئله و تدوين بيان مسئله است. بيان مسئله شامل موارد متعددي شامل سابقه تاريخي آن، توصيف و تشريح مسئله، بيان محدوده و ابعاد ازجمله محدوده زماني و مكاني، اهميت مسئله، بيان پرسش تحقيق، اهداف و تذكر روش تحقيق است. دانشجو بايد ابتدا مسئله خود را بر اساس مطالعه و تفكر در مطالعات، شناخته و بر ابعاد و زواياي مسئله خويش اعم از محدوده محتوايي يا زماني و مكاني اشراف يابد همچنين بر اساس مطالعه به اهميت مسئله و پاسخگويي به پرسش تحقيق واقف شده و آن را به‌وضوح مطرح كند سپس پرسش را در يك جمله ارائه كرده و روش تحقيق خويش براي پاسخگويي به پرسش را متذكر شود. اما در بررسي موردي صد عنوان پايان‌نامه كارشناسي ارشد اعم از حوزوي و دانشگاهي، اين نتيجه حاصل شد كه حداقل هفتاد درصد از آثار، فاقد بيان مسئله درست و كامل هستند كه عمده نقص در بيان ابعاد و محدوده مسئله و توصيف دقيق آن است. عوامل آن به ترتيب؛ مطالعه ناكافي در خصوص مسئله، ناتواني قلمي دانشجويان در پردازش يك مسئله، شركت نكردن در كارگاه روش تحقيق يا ارائه كارگاه در زمان غيرضروري است. در مقابل، بررسي موردي بيان مسئله دانشجوياني كه در وقت نياز در كارگاه روش تحقيق شركت كردند نشان داد كه طيف هشتاد درصدي از ايشان در دومين تدوين بيان مسئله، بهترين تبيين خود را ارائه كرده و با ارائه نكات اصلاحي استاد، توصيفي كامل از ابعاد موضوع خويش، محدوده مسئله و پرسش مدنظر ارائه كرده و روش تحقيق خود را به‌درستي متذكر شده‌اند نزديك به صد در صد آثار شامل بيان مسئله‌اي كامل شده‌اند. نتيجه اين است كه برگزاري كارگاه روش مسئله‌پردازي در زمان احساس نياز دانشجو و نظارت استاد بر بيان مسئله‌ها به‌عنوان كار عملي دانشجويان، در حداقل نود درصد موارد كمال بخش است.