بررسي مسئله انسجام قرآن و ويژگي هاي آن از ديدگاه پژوهشگران غربي

مطالعۀ قرآن به عنوان يك متن مقدس، خصوصاً به دليل اشتراكات موضوعي با محتواي كتاب هاي مقدس پيشين، همواره مورد توجه بوده است. از آنجا كه نحوۀ چينش آيات قرآن و تركيب محتوايي آن ها برخلاف الگوي عهدين است، بارزترين خصيصۀ سبكي قرآن كه در مواجهه ابتدائي غيرمتعارف مي نمايد، ناپيوستگي و فقدان انسجام ظاهري است. در اين جستار، روند تاريخي رويكردهاي غربيان به انسجام قرآن، ويژگي هاي رويكردها و عوامل و زمينه هاي پيدايش و تحول آن ها واكاوي شده است. سير تطوّر تاريخي روندي سه مرحله اي را نشان ميدهد: نفي كلّي انسجام قرآن؛ اذعان به انسجام سوره هاي مكي و ترديد در وجود پيوستگي در سور مدني؛ تأكيد بر لزوم بررسي سوره هاي مدني با فرض وجود انسجام در آن ها. همچنين ويژگي هاي اين رويكردها دستخوش تغييراتي شده است، از جمله: تغيير رويكرد جدلي به رويكرد علمي؛ تحول از فهم انسجام قرآن در فرآيند تكوين تاريخي به فهم انسجام متن در نسخۀ نهائي؛ تغيير تصور تركيب تصادفي به انگارۀ وحدت ادبي سوره. عوامل پيدايش و دگرگوني رويكردها متعدد است كه مي توان به مأنوس بودن ذهن غربي به نظم كتاب مقدس و نظم موضوعي، مراجعه به متن عربي به جاي ترجمۀ قرآن، مطالعۀ قرآن به مثابۀ كلامي شفاهي و تفاوت ديدگاه ها درباره نحوۀ تدوين قرآن اشاره كرد.