تحليل تحولات بافت كالبدي روستاهاي حاشيه شمالي شهر مشهد با استفاده از GIS(در بازه زماني1381-1397)

Analyzing the Physical Texture changes of Northern villages of Mashhad metropolitan by using of GIS since 202to 2018

رشد و گسترش سكونتگاههاي انساني در پرتو تحولات سياسي، اقتصادي و اجتماعي، با تحول كالبدي و دگرگوني سازمان فضايي و ساختار عملكردي اين گونه كانون ها بويژه كانونهاي روستايي همراه بوده است. كه مهمترين تاثيرات آنها تغيير بافت كالبدي در نواحي روستايي و تغيير كاربري اراضي از زراعي به مسكوني و ساير كاربري ها بوده است. همچنين ماهيت روستاها به لحاظ كالبدي و كاركردي دچار تغييرات اساسي شده است. مطالعه حاضر با روش توصيفي- تحليلي و با ابزار نرم افزار GIS به دنبال تحليل تغيير بافت كالبدي در روستاهاي حاشيه شمالي شهر مشهد در بازه زماني 1381 تا 1397 مي باشد. براي اين منظور به مقايسه تصاوير هوايي 13 روستاي حاشيه شمالي شهر مشهد واقع در دهستان‌‌هاي تبادكان، طوس وكنويست در دو بازه زماني سالهاي 1381 و 1398 براي تطبيق تحولات بافت سكونتي و تغيير آن در اين دو بازه زماني اقدام شده است. كه نتايج بيانگر وقوع تغيير و تحولات در بافت كالبدي روستاهاي مطالعه در تمامي موارد بوده است. نتايج حاصل از تغيير كاربري نشان داد كه بيشترين تغيير كاربري طي دوره زماني مورد بررسي متعلق به روستاي بهار است. روستاي بهار با بافت مسكوني و باغات و مزارع نمايان است. در دهه اخير، در روستاي بهار امكانات كالبدي نظير دفاتر ICT روستايي، توسعه خدمات الكترونيكي به صورت پيشخوان دولت، اجراي طرح هاي خدمات رساني، بافت كالبدي روستا را متاثر از خود ساخته است.

The development and expansion of human settlements in the light of political, economic and social developments has been accompanied by the structural transformation of the spatial organization and the functional structure of such centers, especially rural centers. The most important of these effects have been the change of physical texture in rural areas and the change of land use from agricultural to residential and other uses. Consequently, the nature of the villages in terms of physical and functional as well as the physical landscape of the villages have undergone fundamental changes. The present study is a descriptive-analytical study using GIS software to analyze the physical changes in villages in the northern margins of Mashhad from 2002 to 2018. For this purpose, we compared aerial images of 13 villages on the northern margin of Mashhad located in the villages of Tabadkan, Tus, and Kenevist in two periods of 2002 and 1998 to adapt the changes in Residence texture and change in these two periods. The results indicated that the physical structure of the study villages was changed in all cases. The results of land use change showed that most of land use change during the study period belonged to Bahar village. Bahar village with residential texture, gardens and fields is visible. In the last decade, in the village of Bahar, physical facilities such as rural ICT offices, development of e-government services, and implementation of service plans have affected the Physical tissue of the village.