درآمدي بر مستندنگاري خانه‌هاي تاريخي و جايگاه آن در فرايند حفظ ميراث معماري

شمار بسياري از خانه‌هاي تاريخي، به ويژه از روزگار قاجار و پهلوي، در سرزمين ايران به يادگار مانده است. اين ميراث، نمايانگر پيشينه‌ي ارزشمند تمدن و فرهنگي است كه در طي ساليان متمادي پديد آمده‌اند و بخشي از شناسنامه‌ي فرهنگي مردمي است كه در آن زيست كرده‌اند. خانه، روايتگر داستان مردمان شهر و نمايانگر نشانه‌هاي فرهنگي آنان در زمان‌هاي گوناگون است و همانند ديگر ساختمان‌هاي شهر، به مثابه يك اندام‌واره زنده، نمايانگر ميراث معماري ايران خواهد بود. ليكن، اگر با نگاهي دادمند به خانه‌هاي تاريخي نظر اندازيم، بيش از آن كه ماندگاري و نگهداري آن را دريابيم، در اين انديشه فرو مي‌رويم كه اينك از اين خانه‌هاي تاريخي چه برايمان مي‌ماند. چراكه اين ميراث ارزنده با آسيب‌ها و زيان‌هاي فراواني روبرو هستند. پاسداشت و نگهداري اين ميراث، نيازمند مستندنگاري داده‌هاست. اهميت مستندنگاري و ثبت داده‌هاي دانش‌بنيان خانه‌هاي تاريخي آن هنگام آشكار مي‌شود كه توانايي پيش‌گيري از آسيب‌هاي آينده، نگهداري از تخريب‌هاي احتمالي و ماندگاري در برابر فرسايش را به همراه دارد. همچنين، راه‌گشايي براي بازآفريني خانه‌هاي تاريخي و بافت پيراموني آن خواهد بود. هدف از اين پژوهش، شناساندن جايگاه مستندنگاري و چگونگي كاربرد آن در فرايند حفظ ميراث معماري در خانه‌هاي تاريخي است. شمار خانه‌ها و گستردگي آنان در گستره‌ي سرزمين ايران و نيز داده‌هاي بسياري كه هر يك از خانه‌ها به تنهايي در برگرفته‌اند، نيازمند سيستمي پيچيده براي نگهداري است. اين پژوهش به بررسي اهميت بهره‌گيري از پايگاه دانش‌بنيان با استفاده از سيستم‌هاي استاندارد مديريت دانش مي‌پردازد. نتيجه‌هاي اين پژوهش نشان مي¬دهد كه پايگاه دانش توانايي انباشت، ذخيره‌سازي و دسترسي آسان به داده‌هايي پيچيده را فراهم مي‌نمايد. با درك جايگاه و اهميت مستندنگاري و كاربرد سيستم¬هاي به‌روز مديريت و نشر دانش، بخشي از تاريخ ميراث معماري ما حفظ خواهد شد و ارزش فرهنگي آن نيز براي آيندگان بر جاي خواهد ماند.