تفسير شرايط محيطي افق هاي استروماتوليت دار مرتبط با كانه زائي مس در سازند باروت، منطقه گلجيك-زنجان

كانه زائي مس، سرب و (روي؟) گلجيك در ۴۳ كيلومتري غرب زنجان و در پهنه ايران مركزي قرار گرفته است. سازند هاي رخنمون يافته در منطقه مورد مطالعه متعلق به زمان هاي پركامبرين، پالئوزوئيك و سنوزوئيك مي باشند كه از قديم به جديد در برگيرنده سازند هاي سلطانيه، باروت، زاگون، لالون، زيارت و كرج است. سازند باروت كه ميزبان كانه-زائي مس، سرب و (روي؟) در منطقه مورد مطالعه به شمار مي رود، شامل طبقات نازك لايه از شيل هاي ميكادار ارغواني- قرمز با ميان لايه هاي ضخيم از سنگ آهك دولوميتي چرت دار است. كانه زائي به دو صورت مجزا درون سنگ آهك ها و دولوميت هاي استروماتوليت دار ضخيم لايه با ضخامت تقريبي ۴ متر و همراه با رگه كوارتزي تشكيل شده است. كانه زائي اوليه در محدوده مورد مطالعه شامل تنانتايت، كالكوپيريت و پيريت است. اين كانه زائي در بخش كربناته سازند باروت كه جلبك هاي سبز- آبي (استروماتوليت ها) در آن بوفور يافت مي شوند، تشكيل شده است. در اين پژوهش براي نخستين بار، افق هاي استروماتوليت دار همراه با كانه زائي مس در سازند باروت واقع در منطقه زنجان مورد بررسي قرار گرفته است. پوشش هاي ميكروبي استروماتوليتي از به تله افتادن رسوبات توسط سيانو باكتري ها در محيط هاي دريايي بسيار كم عمق همانند پهنه هاي كربناته جزر و مدي ايجاد مي شوند. اين ساختارها براساس محيط رسوب گذاري از الگوي ريخت شناسي متفاوتي برخوردارند. پوشش هاي ميكروبي اغلب تحت تاثير عوامل محيطي نظير جزر و مد، نوع سنگ بستر، دما، شوري، نوع مواد غذايي و عمق، اشكال مختلفي را از خود نشان مي¬دهند. استروماتوليت ها براساس ريخت شناسي به ۴ نوع اصلي و عمده گنبدي، ستوني، مسطح و مخروطي تقسيم شده اند، كه اين اشكال زيستي مي توانند ابزار مهمي در آناليز حوضه هاي رسوبي و تعيين عمق ديرينه آب، نوع محيط رسوب گذاري و ديگر شاخص هاي محيط ديرينه و هم چنين تغييرات سطح آب دريا بويژه در زمان پركامبرين و ابتداي پالئوزوئيك باشند. با توجه به مطالعات صحرايي و ميكروسكوپي صورت گرفته بر روي استروماتوليت ها سازند باروت در محدوده كانه زايي مورد مطالعه در اين تحقيق، ساختارهاي زيستي ياد شده عمدتاً از نوع مسطح تا موجي مي باشند. همچنين در مطالعات پتروگرافي مشخص گرديد كه لايه هاي تيره و روشن استروماتوليت تحت تاثير فرآيند شديد دولوميتي شدن قرار گرفته است و تناوب بلورهاي ريز (دولوميكرواسپار) تا متوسط (دولواسپار) دولوميت بي شكل تا نيمه شكل دار در امتداد لايه ها و لامينه هاي استروماتوليت تشكيل شده است. بلورهاي كوارتز در اندازه ماسه ريز نيز در امتداد شكستگي ها و حفرات با فراواني كمتر از ۵ درصد شناسايي شده است. استروماتوليت هاي مسطح بيشتر در محيط هاي بسيار كم عمق، نظير زير محيط سوپراتايدال و بخش هاي بالايي اينترتايدال تشكيل مي گردد. با افزايش روند عمق حوضه، ارتفاع و پهناي استروماتوليت ها افزايش مي يابد. از طرف ديگر افزايش عمق محيط رسوبي همراه با كاهش شوري و افزايش تاثير نوسانات جريان مي باشد. با توجه به مطالعات صورت گرفته در محدوده مورد مطالعه، رسوبگذاري توالي كربناته سازند باروت احتمالاً در يك محيط جزر و مدي، كم عمق با شوري بالا انجام شده است.