شناسايي منشاء هيدروكربن‌هاي آروماتيك در صدف و رسوب شمال خليج فارس

در طول دهه هاي گذشته پيشرفت هاي صنعتي و شهرنشيني كشورهاي حوضه خليج فارس از جمله ايران سبب افزايش استفاده از منابع انرژي شده و اين تغيير‌ها و پيشرفت ها سبب افزايش چشم گير ورود آلاينده ها به اكوسيستم خليج فارس و در نتيجه آلوده‌تر شدن آن شده است. منابع آلودگي گوناگون طبيعي و انسان‌زاد در هر دو منطقه ي ساحلي و دريايي خليج فارس وجود دارد از جمله اين آلودگي‌ها مي توان آلودگي هاي آلي شامل هيدروكربن‌هاي آروماتيك چند حلقه اي، پلي‌كلريد بي‌فنيل‌ها، آلكن‌ها، سموم كشاورزي ارگانو‌كلره و فلزهاي سنگين را نام برد. هيدروكربن‌هاي آروماتيك چند حلقه‌اي براي رشد گياهان، حيوانات يا انسان‌ها مضر است بااين‌حال در تمامي اقيانوس‌هاي جهان يافت مي‌شوند. هنگامي‌كه غلظت هيدروكربن‌هاي آروماتيك در محيط از يك حد مشخصي بيش‌تر شود مي‌توانند بر موجودات زنده و انسان‌ها تاثير بگذارند و حتي سبب جهش و سرطان‌زايي شوند. پايش آلاينده ها در اكوسيستم هاي آبي و بررسي زيست دسترس‌پذيري آن‌ها مي‌تواند به درك بهتر وضعيت آلاينده ها، منشاء، تشخيص ميزان زيست‌دسترس‌پذيري و تجمع زيستي آن‌ها كمك كند. با توجه به اهميت موضوع اندازه‌گيري هيدروكربن‌هاي پلي آروماتيك در پهنه‌هاي آبي كشور ايران، در اين مطالعه ايستگاه هاي استراتژيك در منطقه‌هاي بين كشندي خليج فارس در منطقه صنعتي عسلويه و كنگان انتخاب شد؛ به‌گونه‌اي كه پوشش مناسب از منطقه موردمطالعه ارايه مي‌دهد. موقعيت و اطلاعات جغرافيايي ايستگاه¬ها ثبت گرديد. نمونه¬هاي صدف و رسوب از ايستگاه¬ها نمونه‌برداري شده و پس از انتقال به آزمايشگاه در دماي 20 سانتي‌گراد نگهداري شدند. آلودگي هيدروكربن‌هاي آروماتيك چند حلقه‌اي در صدف و رسوب در منطقه بين جزر و مدي شهرستان عسلويه و كنگان بررسي شد. در كار حاضر توزيع، منشاء، خطر اكوتوكسيكولوژي و سلامتي و فرآهمي زيستي هيدروكربن‌هاي آروماتيك چند حلقه‌اي در رسوب و صدف مرواريدساز محار از منطقه بين كشندي شمال خليج فارس بررسي شد. غلظت كل هيدروكربن‌هاي آروماتيك به‌ترتيب از 2/90 تا 40/92 و 7/20 تا 54 ميكروگرم بر كيلوگرم وزن خشك در رسوب و صدف مرواريدساز محار متغير بود. شناسايي منشاء هيدروكربن‌هاي آروماتيك با استفاده از نسبت‌هاي تشخيصي و تجزيه و تحليل مولفه‌هاي اصلي نشان داد كه احتراق سوخت‌هاي فسيلي، حمل و نقل، احتراق گاز طبيعي و زيست توده دليل حضور هيدروكربن‌هاي آروماتيك است و ريزش نفت به‌عنوان دليل عمده غلظت هيدروكربن‌هاي آروماتيك شناسايي شد