نقدي بر روش تفسير محيط آبخوان و تاثير محيط غير اشباع(وادوز) در ارزيابي هاي آسيب پذيري ذاتي آبخوانهاي آبرفتي به آلودگي با مدل دراستيك؛ مطالعه موردي

بعد از انتشار روش دراستيك توسط ليندا آلر و همكاران در سال 1987 كه توسط آژانس حفاظت محيط زيست آمريكا منتشر گرديد محققان بسياري از اين روش براي بررسي آسيب پذيري آبخوانهاي آبرفتي استفاده كرده اند به گونه اي كه تاكنون هزاران مقاله علمي با استفاده از اين شيوه و يا تغيير آن در ژورنالها و كنفرانسهاي بين المللي به چاپ رسيده است. دراستيك روشي براي ارزيابي توان(پتانسيل) آلودگي آبخوان بر اساس ساختگاه هيدروژئولوژي آن است. در اين روش با استفاده از 7 عامل عمق آب زيرزميني(D)، تغذيه خالص(R)، محيط آبخوان(A)، محيط خاك(S)، توپوگرافي(T)، تاثير محيط غير اشباع يا وادوز(I) و هدايت هيدروليكي(C) و همپوشاني آنها، انديس دراستيك به دست مي آيد كه نشاندهنده توان ذاتي آبخوان براي آلوده شدن يا انتقال آلودگي است. سادگي انجام و سهولت اعتبارسنجي مدل به همراه توسعه دانش سيستم اطلاعات جغرافيايي سبب شده است تا از اين روش در بسياري از نقاط جهان و از جمله ايران استفاده شود. اگرچه اين روش براي آبخوانهاي آبرفتي بيشتر مدنظر است اما برخي محققين آن را براي ساير آبخوانها و از جمله نواحي كارستي تغيير داده اند. آنچه كه در روش دراستيك اهميت بسيار دارد تهيه لايه هاي موضوعي هفتگانه و صحت سنجي نتايج نهايي است. در ميان روشهاي متعددي كه براي تهيه نقشه هاي پايه و موضوعي ارايه شده است دو بخش محيط آبخوان و تاثير محيط غيراشباع ماهيتي رسوب شناختي دارند كه مي توانند ساير مولفه هاي ديگر مانند تغذيه خالص، عمق آب زيرزميني و حتي هدايت هيدروليكي را تحت تاثير قرار دهند. در پژوهشهاي بين المللي با استفاده از روشهاي صحرايي يا نقشه هاي پايه اين دو بخش تهيه و در روش دراستيك مورد استفاده قرار مي گيرند. در بسياري از مقالاتي كه در ايران چاپ شده اند هنوز روش مدقني كه بتواند گوياي وضعيت اين دو بخش باشد به صراحت بيان نشده است. اين نوشتار با نقدي بر روشهاي فعلي تهيه نقشه هاي موضوعي براي محيط آبخوان و محيط وادوز، استفاده از روشهاي رسوبشناسي در شناخت اين دو محيط را بررسي و با استفاده از داده هاي موجود و روش درونيابي بر اساس مشخصات رسوبي روشي نو را براي تهيه اين دولايه از لايه هاي هفتگانه دراستيك پيشنهاد مي نمايد. اين روش با مطالعه موردي در آبخوان كنگاور در غرب ايران انجام شده است. نتايج نشان مي دهد كه استفاده از داده هاي رسوبشناسي با شواهد ژئوفيزيكي مي تواند نتايج دقيق تري از توان آلودگي در آبخوان به شيوه دراستيك را ارايه دهد.