بررسي نقش كنترل كننده هاي ساختاري-سنگي در رخداد كانسار طلاي زرشوران با سنگ ميزبان رسوبي (شمال تكاب)، يال باختري تاقديس ايمان‌خان

كانسار طلاي زرشوران در يال باختري تاقديس ايمان خان با راستاي شمال باختري-جنوب خاوري و در فاصله 50 كيلومتري شمال-خاوري شهرستان تكاب (شمال باختر ايران) در همتافت (Complex) تخت‌سليمان قرار گرفته است. از نظر سنگ شناختي اين منطقه از واحدهاي پركامبرين تشكيل شده كه بر روي شيست‌هاي واحد ايمان خان، به ترتيب واحدهاي سنگي آهك چالداغ، شيل‌هاي سياه زرشوران و ماسه سنگ و شيل‌هاي قره داش قرار گرفته است. طبق شواهد صحرايي، بنظر مي رسد كه حركت پهنه هاي گسلي راستالغز و ساختارهاي كششي اوليه و فشارشي بعدي نقش مهمي در كنترل كاني‌سازي طلا در كانسار زرشوران داشته‌اند. مهمترين ساختار گسلي در منطقه، گسل تكاب (قينرجه-چهارطاق) با حركت راستالغز راستگرد و با راستاي شمال‌باختري-جنوب‌خاوري است. به دليل منشعب شدن گسل‌هاي امتدادلغز يكي از اين شاخه‌ها در زير تاقديس ايمان‌خان نفوذ كرده و مسبب حركت محلول‌هاي گرمابي از اين شكستگي‌ها و راهيابي آن‌ها به سطح زمين شده است. بخش عمده كانه‌زايي در واحد شيل زرشوران تشكيل شده و در واقع در اين كانسار يك واحد رسوبي به عنوان سنگ ميزبان شناخته مي‌شود كه مناسب ترين الگوهاي اكتشافي براي پي‌جويي ذخاير معدني در كانسارهاي با سنگ ميزبان رسوبي، استفاده از مدلسازي سنگ منشأ-تله يا “source-trap model” است. بر اين مبنا مي‌توان گفت واحد شيل-سيلتستون سياه در منطقه مورد مطالعه به عنوان يك لايه كليدي و سنگ منشأ مطرح بوده كه حضور پيريت هاي آرسنيك دار و حاوي طلا از شاخص هاي اصلي آن است. از جمله دلايل همراهي طلا با پيريت هاي آرسنيك دار در كانسار زرشوران را مي توان به وجود كمپلكس هاي بي سولفيدي Au(HS) و HAsS2 محلول كه از توده هاي نفوذي عميق منشأ گرفته نسبت داد. در اين پژوهش نقش شكستگي هاي مرتبط با چين خوردگي و نيز ارتباط بين شكستگي‌ها و خطواره‌هاي ساختاري با كاني‌سازي طلا در منطقه معدني زرشوران با استفاده از تحليل‌هاي بعد فركتالي مورد بررسي قرار گرفته است. بر اين اساس، بيشترين تراكم كاني‌سازي در اين تاقديس در راستاي شكستگي‌هاي طولي تاقديس با روند شمال‌باختر-جنوب‌خاور و ناشي از تحدب كمان خارجي تاقديس صورت گرفته هر چند در مناطقي كه شكستگي‌هاي طولي با راستاي شمال‌باختري-جنوب‌خاوري و شكستگي‌هاي عرضي با راستاي شمال‌خاوري-جنوب‌باختري با هم تلاقي دارند نيز عيار طلا ميزان بالايي را نشان مي‌دهد. به طور كلي نتايج اين پژوهش نشان مي دهد كه در مناطقي با تراكم پايين شكستگي، ميزان عيار طلا پايين مي‌باشد و در مناطقي با تراكم بالاي شكستگي غلظت طلا نيز مقادير بالايي را نشان مي‌دهد (عيار بين 93 تا 2068 ppb).