خاستگاه ماسه‌سنگ‌هاي سازند سرخ بالايي در حوضه شمال ماهنشان

حوضه‌ي ماهنشان يكي از زيرحوضه‌هاي همزمان با تكتونيك نئوژن ايران مركزي، در شمال غرب استان زنجان است. رسوبات اين حوضه شامل حدود ۴ كيلومتر نهشته‌هاي سازند سرخ بالايي به سن ميوسن است كه آرشيو ايده‌آلي جهت بازسازي تكامل تكتونيكي حوضه، طي برخورد قاره‌اي بين صفحات عربي و اوراسيا فراهم مي‌كنند. ما در اين مطالعه بررسي دقيقي از پتروگرافي و مدهاي آواري ماسه‌سنگ‌هاي سازند سرخ بالايي در شمال حوضه‌ي ماهنشان را جهت شناسايي خاستگاه آن‌ها، ارائه مي‌دهيم. ماسه‌سنگ‌هاي مورد مطالعه، اغلب ليتارنايت‌هاي (سدآرنايت) ريز تا متوسط دانه با تركيب ميانگين Q46F10Rf44 هستند. كوارتزهاي دگرگوني و پلوتونيكي و قطعات‌سنگي سيليسي‌آواري ريز دانه، كربناته، چرتي، ولكانيكي بازيك-حدواسط و دگرگوني‌هاي درجه‌ي متوسط، اصلي‌ترين تشكيل دهنده‌هاي اين ماسه‌سنگ‌ها مي‌باشند. بررسي مدهاي آواري در اين ماسه سنگ ها (Qm34F10Lt56 و Qt49F10L41) نشان مي‌دهد كه رسوبات از يك خاستگاه كوهزايي چرخه‌ي مجدد، كه نشان‌دهنده‌ي سنگ‌هاي مادر رسوبي/دگرگوني و رسوبي در حوضه‌هاي بالا آمده‌ي فورلندي و كمربندهاي تراستي چين خورده است، منشا گرفته‌اند. قرار دادن نتايج اين مطالعه در كنار داده‌هاي جهت جريان ديرينه از مطالعات پيشين، نشان مي‌دهد كه كمپلكس تكاب و سنگ‌هاي رسوبي قديمي‌تر در جنوب غربي حوضه‌ي ماهنشان، اصلي‌ترين منشا رسوبات بوده‌اند. تغيير نكردن خاستگاه رسوبات در امتداد توالي مورد مطالعه نشان مي‌دهد كه كوتاه‌شدگي منطقه‌اي و برخاستگي سنگ‌هاي منشا قبل از شروع نهشت رسوبات سازند سرخ بالايي آغاز شده است.