مطالعه تطبيقي نظريه زيبايي‌شناسي ابوحيان ‌‌توحيدي و بندتو‌كروچه

ابوحيان‌ توحيدي متفكر قرن چهار هجري قمري و نماينده يكي از بزرگترين جهت‌گيري‌هاي زيبايي‌شناختي آن دوران با ويژگي‌هاي عربي است. ديدگاه‌ زيبايي‌شناختي توحيدي برخاسته از نظريه معرفت است كه بر شناخت نفس انساني تكيه دارد و شناخت جهان و سپس شناخت خدا را نشأت گرفته از آن مي‌داند. پس به شكلي واضح در نظرياتش به انسان به عنوان هنرمند و مخاطب اثر هنري مي‌پردازد. كروچه انديشمند غربي قرن نوزده و بيست ميلادي نيز يكي از مهمترين نمايندگان نظريه هنر همچون بيانگري است كه بنيان نظري‌اش را رمانتيك‌ها ريختند. مهمترين موضوع مورد بحث اين انديشمند اثر هنري‌اي است كه در ذهن هنرمند چون شهودي پديدار مي‌گردد و ابزار هنرمند تنها تحقق خارجي آن است. بررسي تطبيقي اين دو نظريه به منظور دستيابي به همانندي‌ها و تمايزات آنها مساله مورد توجه در مقاله پيش‌رو بوده است تا با مقايسه وجوه مختلف اين دو ديدگاه غربي و عربي بتوان به ارتباط آنها باهم پي‌برد. اين پژوهش به روش توصيفي- تحليلي به بررسي اين‌دو ديدگاه پرداخته است. هردو نظريه‌پرداز به شهود و الهام و نقش آن در شكل‌گيري اثر هنري توجه داشته‌اند. اختلافات دو ديدگاه را مي‌توان نتيجه عينيت‌گرايي ابوحيان و ذهنيت‌گرايي كروچه دانست كه سبب مي‌گردد يكي پيدايش اثر هنري را منوط به ظهور آن بداند و ديگري براي نمود بيروني آن اهميتي قائل نباشد. هدف هنر، ديگرتمايز نظريات دو انديشمند است. كروچه هدفي براي هنر متصور نيست اما ابوحيان هدف هنر را اعتلاي نفس و ويژگي آن را سودمندي مي‌داند.