مطالعه تطبيقي جايگاه اجتماعي موسيقي‌دانان در جامعه‌ي دوره‌ي ساساني و قرون اوليه اسلامي

هدف از انجام اين پژوهش، شناخت نفوذِ هنر و جامعه‌ي موسيقايي ايراني ـ ساساني در جامعه‌ي پس از آن يعني قرون اوليه اسلامي است. در پژوهش حاضر دو دوره‌ي متفاوت از نظر فرهنگي ـ اجتماعي مورد بررسي تطبيقي قرار مي‌گيرند تا تغييرات نقش و جايگاه موسيقي‌دانان و عوامل مؤثر بر اين تغييرات شناسايي گردد. بدين منظور مطالعه‌ي دوره‌ي ساساني به‌عنوان آخرين حلقه از دوران ايران باستان و دوره‌ي اموي و عصر اول عباسي به‌عنوان نخستين قرون اسلامي زواياي مهمي از تاريخ موسيقي ايران را روشن مي‌سازد. با مطالعه‌ي جايگاه اجتماعي موسيقي‌دانان در اين دو دوره به اشتراكات فراواني مي‌توان دست يافت ازجمله: حمايت فراوان حاكمان وقت از موسيقي و موسيقي‌دانان، پايگاه بالاي اجتماعي موسيقي‌دانان در جامعه، درجه‌بندي موسيقي‌دانان دربار برحسب مهارت، حائل شدن پرده بين نوازندگان و شاهان و خلفا. از نكات افتراق اين دو دوره‌ي تاريخي مي‌توان گفت در دوران اسلامي احتمال ارتقاء و تغيير از طبقه‌اي به طبقه‌ي ديگر آسان‌تر از عصر ساساني صورت مي‌گرفته است. موضوع ديگر مربوط به منع مذهبي عليه موسيقي در قرون نخستين اسلامي است كه در عصر ساساني سابقه نداشته است. روش تحقيق در اين مقاله توصيفي ـ تحليلي است و گردآوري اطلاعات به روش كتابخانه‌اي انجام شده است.