مطالعه شيوه‌هاي بازنمايي نقش پادشاه بر روي مهرهاي دوره هاي ماد و هخامنشي

مهر در ايران از هزاره پنجم قبل از ميلاد ، در سطح وسيع مورد استفاده بوده است. اين مهرهاي اوليه در تپه‌هاي كهن ايران مانند تپه گيان، تپه حصار، تپه سيلك، تل باكون و نيز از نواحي جنوب و جنوب غربي ايران مثل شوش لايه A وB و چغاميش به فراواني يافت شده‌اند. كثرت و تنوع مهرهاي به دست آمده در نقاط مختلف ايران نشان دهنده اهميت و اعتبار اين نوع از اشياء در ايران است. در نيمه اول هزاره چهارم قبل از ميلاد با اختراع مهر استوانه اي تحول عظيمي در صنعت ساخت مهر به وجود آمد و مهرهاي استوانه اي به تدريج جايگزين مهرهاي مسطح گرديدند. مهرهاي استوانه اي از دوره پروتوعيلامي به عنوان مهم‌ترين شكل مهرهاي رسمي، در ايران كاربرد داشته‌اند. مهرهاي رسمي به طور ويژه متعلق به افرادي از طبقه اجتماعي خاص و يا پادشاه و خاندان سلطنتي-وليعهد- بوده‌اند. اين پژوهش با تكيه بر روش اسنادي، و شيوه تحليل محتوا، مهرهاي رسمي دو دوره ماد و هخامنشي را بررسي مي‌كند. با توجه به تعداد انبوه مهرهاي موجود، 60 مهر(20 مهر از دوره ماد و 40 مهر از دوره هخامنشي)، كه داراي اطلاعات باستان شناسي معتبر و تاييد شده هستند و مستقيما به بازنمايي تصوير پادشاه پرداخته‌اند، در اين پژوهش مورد بررسي قرار گرفتهاست. هدف از پژوهش شناسايي و طبقه بندي مضامين مورد استفاده در بازنمايي تصوير پادشاه است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه مجموعه مضامين مرتبط با شخص پادشاه در دوره هخامنشي نسبت به دوره ماد، تنوع بيشتري دارد. سه مضمون شكار، مبارزه با حيوانات و نيايش، مضامين اصلي هستند كه در هر دو دوره استفاده شده است. در دوره هخامنشي صحنه‌هاي جنگ و نيز صحنه‌هاي درباري و بارعام به مضامين فوق افزوده شده است اما در دوره ماد صحنه اعطاي حلقه قدرت، مهم‌ترين مضمون مورد استفاده است.