بررسي بازنمود طرح محرابي در ايران و آناتولي دوره اسلامي با محوريت تزيينات وابسته به معماري و فرش

در پژوهش حاضر، محراب به عنوان پديده اي مشترك در زمينه باورهاي آييني مسلمانان ايران و آناتولي مورد پژوهش قرار گرفته و شواهدي از بازنمود نقش آن در آثار فرهنگي دوران اسلامي،مورد بررسي قرار مي گيرد.محراب پديده اي فرهنگي و مورد توجه در دو ناحيه آناتولي و ايران باستان بوده و پس از گسترش دين اسلام در اين مناطق(قرن اول ه.ق)،كاربرد و كاركرد آييني متناسب با آيين اسلام با آن سازگار گرديد. هدف از انجام اين تحقيق،پاسخ گويي به اين پرسش هاست كه آيا روابط فرهنگي ايران و آناتولي مي تواند اشتراك كاربست الگوي طرح محراب در تزيينات وابسته به معماري را توجيه نمايد؟در كدام بازه زماني روابط فرهنگي مورد اشاره، بيشترين تاثيرگذاري را زمينه ساز گرديده؟ در زمينه هنرهاي صناعي، بازنمود الگوي طرح محرابي در بافته هايي نظير قالي، چگونه توجيه مي گردد؟ نقش و جايگاه محراب، به عنوان باور آييني و ديني مشترك جامعه فرهنگي ايران و آناتولي دوره اسلامي، در سه زيرمجموعه از آثار فرهنگي،قابل توجه است. روابط فرهنگي مرتبط با انديشه هاي عرفاني و ديني،معماري و فرش بافي. با توجه به مطالعات انجام پذيرفته مي توان نتيجه گرفت كه، روابط فرهنگي آييني دو ناحيه هم جوار ايران و آناتولي، زمينه ساز برخي مشتركات در آثار فرهنگي دو ناحيه گرديده است.الگوي طرح محراب در تزيينات وابسته به معماري هردو ناحيه در بخش هايي نظير درگاه،گنبد خانه و محراب جلوه گري نموده است.در زمينه منسوجات نيز، هنرمندان هر دو ناحيه انعكاس طرح و نقش محراب را با پيروي از ساختار و الگوي محراب هاي به كار گرفته شده در بناهاي آييني خود نظير مسجد و خانقاه مد نظر قرار داده اند. در بازه زماني قرون هفتم تا دوازدهم ه.ق، بيش از هر بازه زماني ديگر،شاهد روابط دو تمدن اسلامي ايران و آناتولي هستيم.تاثيرپذيري الگوي طرح محرابي برخي قالي هاي شهري باف ناحيه آناتولي از قالي هاي محرابي ايران دوره صفوي،يكي از نتايج قابل توجه در اين روابط به شمار مي آيد.