بررسي نگاره ي معراج پيامبر با رويكرد آيكونولوژي (مطالعه موردي: نسخه فالنامه طهماسبي)

هنرمندان و نگارگران زيادي آثار هنري با مضمون شب معراج پيامبر خلق كرده اند. يكي از اين نمونه هاي قابل تامل و برجسته، به تصوير كشيدن اين موضوع در نسخه ي فالنامه تهماسبي (حدودا 957ق) است. نگارگرِ اين اثر با به تصوير درآوردن اين واقعه دلالت هاي معنايي آن را گسترش داده است. سوالي كه اينجا مطرح ميشود اين است كه چه لايه هاي معنايي آشكار و پنهاني در نگاره ي معراج پيامبر در نسخه فالنامه تهماسبي وجود دارد. اين پژوهش كه به روش توصيفي انجام گرديد، مي كوشد تا نگاره ي معراج پيامبر در فالنامه تهماسبي را طبق الگوي آيكونولوژي –كه توسط اروين پانوفسكي، مورخ آلماني در قرن بيستم ميلادي ارائه شد- خوانش و طي مراحل سه گانه آن مورد بررسي قرار دهد. اين پژوهش نشان مي دهد كه مضامين و نحوه ي ديد هنرمندان در سنت نگارگري ايران ـ به طور ويژه در فالنامه تهماسبي ـ تا حد زيادي تحت تاثير شرايط فرهنگي و باورهاي حاكم بر جامعه و حمايت كننده هنري آن دوران بوده است. از اين رو لايه پنهان معنايي كه در طي سه مرحله «پيش آيكونوگرافيك»، «تحليل آيكونوگرافيك» و «تفسير آيكونوگرافيك» حاصل گرديد معطوف به عقايد مذهبي شيعي ِشاه تهماسب بوده است.