مطالعه تطبيقي نقش و رنگ در كاشيكاري مدرسه چهارباغ دراصفهان و مدرسه خان در شيراز

با ظهور سلسله صفويه كه تشيع پرچمدار آن بود،گسترش لزوم تعليمات شيعي در مدارس نيز امري همسو با شرايط دوره صفويه بود. ايجاد مدارس در وهله نخست، فقط براي تبليغ مذهب شيعه انجام شده بود از اين جهت سنت وقف به عنوان عامل گسترش مدارس در بين درباريان مرسوم گرديد. بنابر چنين ضرورتي در كليه شهرهاي بزرگ ايران در دوره صفويه مدارس مهمي بنا شد كه مدرسه چهار باغ در اصفهان و مدرسه خان در شيراز ازاين جمله اند، كاشيكاري به عنوان يكي از مهمترين پوشش¬هاي تزييني و كاربردي در ابنيه معماري ايران در ديواره اين مدارس نيز مورد استفاده عمده قرار گرفت. اين دو مدرسه اگر چه هر دو به دوره¬ي زمامداري صفويان مربوط هستند، اما از حيث طرح نقش و رنگ در كاشيكاري با يكديگر متفاوتند. در مدرسه چهارباغ از دو نوع كاشي معرق و هفت رنگ استفاده شده است. به نظر مي¬رسد با وجود اينكه اجراي كاشي هفت رنگ با سرعت عمل بيشتري توام بود، اما ضرورت استفاده از انواع گره در نقوش و تركيب اين گره¬ها با يكديگر همچنان، تداوم استفاده از كاشي معرق را در پي داشته است. كاشي¬هاي معرق استفاده شده با رنگ هاي آبي لاجوردي، فيروزه اي، زرد، اكر و سرمه¬اي لعاب كاري شده¬اند. اما از طرف ديگر در شيراز به نظر مي¬رسد خصايص متفاوت كاشيكاري مدرسه خان را بتوان علي¬رغم جريان حاكم بر هنر دوره صفوي در تداوم سنت، نگارگري مكتب شيراز در ادوار پيشين قلمداد كرد. نقوش كاشيكاري در مدرسه خان از نوع نقوش گياهي و جانوري بوده كه به صورت طبيعت¬گرايانه ترسيم شده¬اند كه با طيف رنگ¬هاي صورتي، قرمز و آبي است و احتمالا بيانگر ميل هنرمند براي ادامه سنت هنري مكتب شيراز و دلبستگي به ارزش¬هاي فرهنگ بومي باشد.