بازتعريفي از واژگان حوزه ي نوشتار و خط در هنرهاي اسلامي

در مواجهه با نام گذاري گونه هاي نوشتاري در هنرهاي اسلامي، با نوعي كُلي نگري و يكسان پنداري از قِبَلِ اين نام گذاري-ها مواجه هستيم. گاهي يك نام، چند گونه ي شكلي را شامل شده و لذا بسياري از نو آوري ها و خلاقيت ها در سايه ي اين نام گذاري ها ناديده گرفته مي شود. اين نمونه ها، يعني نوشتارهاي بديع و خلاقانه كه در چارچوب نامي خاصي نمي-گنجند، در طول تاريخ هنر اسلامي وجود داشته و نمونه هاي بسياري از آن را مي توان مثال آورد، كه با وجود اينكه محصور در يك تعريف يا قالب نيستند؛ داراي عنوان هاي مشتركي با گونه هاي شكلي ديگر نوشتاري، شده اند. نمونه ي واضح از اين دسته، گستره‌ي عظيمي از نمونه هاست كه با پيشوند كوفي ناميده شده است. چه راه كارهايي را مي توان براي بُرون رفت از نام گذاري هاي مرسوم و محدود كننده يافت؟ در پي پاسخگويي به اين پرسش، در اين مقاله، دست كم ارائه پيشنهاد دو دسته ي بزرگ با نام هاي، نوشتار هاي متن مدار (خوانشي) و نوشتارهاي نقش مدار (ترسيمي)، مي تواند كليت نگاه پژوهشگر در مواجهه با كاركردهاي نوشتاري در هنرهاي اسلامي را مشخص نمايد. با به چالش كشيدن برخي از نام گذاري ها و بررسي كاركردي آثار، ميزان نو آوري و خلاقيتي كه خالقان آنها در ترسيم و طراحي آثار نوشتاري داشته اند را مي توان دريافت.