چكيده فارسي :
فن و هنر تجليد و جلدسازي در كتاب پردازي جهان اسلام از مباحث بسيار گسترده و عميق است كه از ديرباز مورد توجه محققان و كتاب پردازان قرار گرفته، و معاصران نيز در پيرامون آن به تهيه آثاري ارزنده و علمي پرداخته اند. در گذشته به جز جلدهاي سوخت و ضربي و روغني، جلدهاي پارچه اي نيز ساخته مي شد، از مخمل، ترمه، زري و يا ديگر انواع پارچه كه بر روي آنها نيز تزييناتي ايجاد مي كردند و اغلب گرداگرد آن را با تيماج ميشن مي گرفتند و خطوطي طلايي و الوان در اطراف آن مي كشيدند. در اين نوشتار برآنيم تا به شيوه توصيفي- تحليلي و با گردآوري اطلاعات مبتني بر روش كتابخانه اي و بررسي نمونه جلدهاي موجود در موزه هاي بزرگ جهان، با جلدهاي پارچه اي نسخه هاي خطي آشنا شده و همچنين مهم ترين پارچه هايي را كه در تهيه جلد نسخه هاي خطي مورد استفاده قرار مي گرفته اند و روش ساخت اين نوع جلدها را مورد بررسي قرار دهيم. اين پژوهش به دنبال پاسخگويي به اين سؤالات است: مهم ترين پارچه هايي كه در ساخت جلد نسخه هاي خطي مورد استفاده قرار مي گرفتند، چه نوع پارچه هايي بوده اند؟ روش ساخت اين نوع جلدها چگونه بوده است؟ بر اساس نتايج به دست آمده مشخص شد كه گذشته از جلدهاي سوخت و ضربي و روغني، صحافان ايراني از پارچه هاي زيبا و لطيف مانند زري، مخمل، ترمه، قلمكار و .. در ساختن جلد استفاده كرده و مخصوصاً كتب ادعيه را در جلد ترمه كه پربهاتر بوده، قرار مي دادند. معمولاً جلدهاي پارچه اي را روي صفحه اي از مقوا مي كشيده اند و حاشيه اي از چرم بر آن قرار مي داده اند و روي چرم را با نقوش تزيين مي كرده اند. دوام و مـقاومت اين نوع جلد، كمتر از چرم است؛ اما از تنوّع و زيبائي فراواني برخوردار است.
چكيده لاتين :
Technology and art of bookbinding processing in the Islamic world is very broad and deep discussions. Which has long been of interest to researchers and theorists book, and contemporary work around it to provide valuable science have. In the past, except for the volumes of fuel and oil beat, cloth covers were also made of velvet, cashmere, brocade or other fabric on which they were created as decorations and often walk around it were bock and golden lines and colors around it were. The aim of this study was to know the covers of manuscripts and identify the most important textile fabrics that were used in the production cover manuscripts as well as methods of making these types of Covers are introduced. This study sought to answer the test questions: the most important cloth manufacturing cover manuscripts that were used, what kind of cloth that have been? What is the method of making these Covers? Based on past results, it was found that the volumes of fuel and oil beat, beautiful and delicate fabrics like brocade Iranian binders, velvet, cashmere, cloth, embroidery, etc. used in the skin, especially in the prayer book cover Prater cashmere that has been put. Cloth covers are usually drawn on a sheet of cardboard and on the fringe of leather and leather with decorative motifs have to have. Durability and resistance to this type of cover, less than leather, but of great diversity and beauty.
