بررسي و مطالعه بصري آثار محمدشفيع حسيني هروي (شفيعا)

The Visual Study of Mohammad Shafi’ Hosseini Heravi (Shafi’a)

پس از پيدايش خط نستعليق و رواج آن در امور ديواني، براي تسريع در نوشتار، كاتبان در فرم بعضي حروف و كلمات تغييراتي بهوجود آوردند كه اين تلنگري بود بر ذوق هنر ايراني تا مقدمهاي شود براي پيدايش خوشنويسي شكسته نستعليق. طبق شواهد موجود؛ محمد شفيع حسيني هروي ملقب به شفيعا، به خط شكسته سر و شكل مرتبي داده و آنرا قانونمند ميكند. چنانچه از آثار شفيعا ميتوان فهميد؛ او فرمهاي حروف و تركيبات متفاوتي را مورد تمرين و بررسي قرارداده تا به سبك و شيوهي نهايي خويش دست يابد. آنچه در مطالعه نوشتار وي قابل درك است؛ آثار اوليه شفيعا با آثار متاخر وي تفاوتهاي بنيادي و ساختاري بسياري دارد. قطعات برجاي مانده از او در سالهاي پاياني داراي يكدستي در تركيب و اجراي حروف و كلمات بوده كه اين آثار، سرمشق هنرمندان در سبكهاي بعدي خط شكسته شده و با وجود تغييرات در تركيب و نوع نوشتار، قوانين وضع شده توسط شفيعا، همچنان پابرجاست.

Once Nast’aliq handwriting was developed and commonly used in office work, book writers (kateban) made some changes in the form of some characters and words to accelerate writing. This gave a fillip to Iranian taste of art and triggered cursive nast’aliq calligraphy. According to existing evidence, Mohammad Shafi’ Hosseini Heravi known as Shafi’a organized and regulated cursive calligraphy. Shafi’s works suggest that he has come to his final style and technics through studying different forms of characters and compositions and lots of practice. One can understand that there are fundamental and structural differences between his early and late works by studying his handwritings. Having a look at some works he has made during the last years reveals seamless integration in composition and writing characters and words. These very works made a model for calligraphists in later styles of cursive handwriting. Despite of changes in composition and the type of writing, the rules made by Shafi’a are still practical.