پيوند تاريخ نگاري و ديوانسالاري در عصر غزنوي

تاريخ نگاري ايران در دوره اول حكومت غزنوي از اهميت ويژه اي برخوردار است، زيرا مورخان بزرگي در اين عصر ظهور كردند. مورخاني كه تاريخ نويسي و گرايش هاي تاريخ نگاري را تغيير دادند. تا پيش از اين، تاريخ نگاري ايراني و اسلامي تحت سيطره محدثان قرار داشت، اما طي قرون چهارم و پنجم با پيوند ادبيات و تاريخ نگاري با نظام ديواني و ظهور اديبان و دبيران در نقش مورخ، تاريخ به عنوان علمي مستقل مطرح شد. هدف اين تحقيق نشان دادن نقش برجسته دبيران در تكوين تاريخ نگاري ايراني است. از اين رو در پژوهش حاضر به روش توصيفي ـ تحليلي آثار تاريخ نگارانه ثعالبي، عتبي، گرديزي و بيهقي؛ كه از جمله دبيران برجسته غزنويان بوده اند مورد بررسي قرار خواهد گرفت. در اثر پيوند تاريخ نگاري با ديوانسالاري در عصر غزنوي، دو عنصر مهم در تاريخ نويسي اين دوره شاخص شدند: نخست، افزايش عقل گرايي مورخان و وجود پررنگ تبيين هاي تاريخي و دوم گسترش عناصر انتقادي در تاريخ نگاري غزنوي. در حقيقت از سده چهارم به بعد پيوندي ناگسستني ميان تاريخ نگاري و ديوانسالاري ايجاد شد كه در مجموع به نفع تاريخ نگاري بود. لذا ورود دبيران باتدبير و دانشمند به عرصه تاريخ نگاري به پيشبرد تاريخ نگاري منجر شد كه اوج آن در عصر غزنوي در تاريخ نگاري بيهقي متجلي شده است.