تاثير نظام ديوان سالاري ايراني بر نظام ديوان سالاري امويان

ديوان سالاري، يكي از شاخصه هاي بنياديندر ساختار نظام سياسي هر دوره تاريخي مي باشد. با آغاز خلافت معاويه و استمرار نظام اموي،تحولات اساسي در پيكره دولت اسلامي، پديدار گشت؛ حكومت كه سابقاً بيشتر جنبه شورايي داشت، به تدريج به حكومت موروثي و سلطنتي مبدّل گرديد و همزمان با گسترش سياسي جغرافيايي قلمرو جهان اسلام و فقدان تجربه سياسي، اداري و اقتصادي امويان در عرصه حكومتي، از روش حكومت داري ملت هاي متمدن آن روزگار، از جمله ايران و روم، تأثير پذيرفت وبالتبع نمودها و جلوه هاي عمومي نظام سلطنتي را پذيراگرديد. با عنايت به اينكه ديوان سالاري رابطه مهمي با نهاد سياسي و ساختار قدرت و حكومت دارد، بررسي نظام ديوان سالاري در دوره امويان ازاهميت خاصي برخوردار است.اين نوشتار كوشيده است تا ميزان تأثيرگذاري ديوان سالاري ايراني را در نظام ديواني اموي، با روش توصيفي-تحليلي باخوانشي ديگر، مورد مطالعه و مداقّه قرار دهد.يافته هاي اين پژوهش نشان مي-دهد كه ديوان سالاري ايراني به ويژه در دو حوزه اداري و مالي،توسط دبيران ايراني وارد تشكيلات حكومتي امويان گرديد و موجبات توانمندي تشكيلات بسيط اسلامي را در حوزه اداري و گسترش نظام ديواني، فراهم نمود؛ به گونه اي كه پژوهشگران، دوره بني‌اميه را دوره تكوين نظام ديواني نام نهاده اند. اولين ديواني كه امويان از ايرانيان الگوبرداري نمودند، ديوان خراج بود. افزون بر اين، در اين دوره، دو ديوان مهم ديگر، يعني ديوان خاتم و ديوان بريد نيز به نظام ديواني دولت اسلامي افزوده شد.