عملكرد اقتصادي و ويژگي هاي مورفولوژيك گياه دارويي- صنعتي استويا تحت تاثير نيتروكسين و محلول پاشي مخمر نان

Economical yield and morphological traits of medicinal-industrial crop (Stevia) affected by nitroxin and foliar application of bread yeast

بيان مسأله: در كشاورزي فشرده كاربرد گسترده كود‌هاي شيميايي بويژه نيتروژن حصول عملكرد بالا در گياهان زراعي را تضمين مي‌كند. اين راهبرد متاسفانه باعث افزايش هزينه‌ها شده و احتمال آلودگي محيط زيست را افزايش مي دهد. يكي از اركان اصلي در كشاورزي پايدار استفاده از كود هاي زيستي در بوم نظام ‌هاي زراعي با هدف حذف يا كاهش قابل ملاحظه نهاده‌هاي شيميايي است. هدف پژوهش: اين تحقيق به منظور ارزيابي تأثيركود هاي زيستي (نيتروكسين و مخمر نان) بر عملكرد اقتصادي و برخي ويژگي‎هاي مورفولوژيك و فيزيولوژيك گياه استويا (Stevia rebaudiana) انجام شد. روش و چگونگي انجام پژوهش: آزمايش به صورت فاكتوريل اسپليت پلات در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1397 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس انجام شد. در اين آزمايش عامل نيتروكسين در دو مقدار (مصرف خاكي پنج ليتر در هكتار و بدون كاربرد نيتروكسين) و عامل محلول‌پاشي مخمر نان در سه مقدار( صفر، چهار و هشت گرم در ليتر) به صورت فاكتوريل در كرت هاي اصلي و عامل چين برداري استويا در دو نوبت به عنوان عامل فرعي در نظر گرفته شدند. يافته ها و نتيجه گيري: نتايج نشان داد كه رشد، نمو و عملكرد اقتصادي گياه استويا تحت تاثير كاربرد كودهاي زيستي قرار گرفت، به طوري كه صفات مورفولوژيك و عملكرد استويا با كاربرد كود نيتروكسين و تحت تاثير محلول پاشي مخمر نان تفاوت آماري معني داري با تيمار شاهد داشت. براي مثال بالاترين مقادير ارتفاع بوته (78 سانتي متر)، تعدادشاخه فرعي (50 شاخه در بوته)، شاخص سطح برگ (18/2)، عملكرد برگ و كل (به ترتيب 455و 3898 گرم در متر مربع) در شرايط محلول‌پاشي مخمر با غلظت هشت گرم در ليتر بدست آمد. با توجه به سودمندي هاي جانبي و مزمن ناشي از حذف كود شيميايي و تاثير آن بر سلامتي بوم نظام زراعي و پايداري توليد به جرات مي توان كاربرد مخمر به عنوان منبع كودي و محرك رشد در استويا را به عنوان اقدامي مقرون به صرفه (Cost efficient) و بوم سازگار(Environmentaly sound) مطرح نمود.

Statement of Problem: Application of chemical fertilizers, especially nitrogen in intensive agriculture ensures high amounts of crops yield. Unfortunately this strategy increases the cost and probability of environmental pollution.Sustainable agriculture recommends the application of bio-fertilizers in agroecosystems to eliminate or significantly reduce the agrochemical inputs. Research Purpose: This study was performed to evaluate the effect of biological fertilizers (nitroxin and yeast) on economical yield and some morphological and physiological characteristics of Stevia rebaudiana. Research Method: This experiment was conducted at the Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University on 2018 growing season. Experiment was carried out using factorial split plot in a randomized complete block design with three replications. In this experiment factorial arrangement of nitroxin (soil applied, five liters per hectare and without nitroxin) and foliar application of bread yeast (0, 4 and 8 g per liter) was the main factor and two cutting of stevia aerial part crop was conseidered as the sub factor. Results and Conclusion: The results showed that growth, development and economic yield of the stevia plant influenced by biofertilizers, in such a manner yield and morphological, characteristics of the stevia plant under nitroxin and foliar application of yeast had significant difference with control tratment. For example the highest amount of plant height (78 cm), branches number (50 per plant), leaf area index (2.18) and leaf and total dry weight (455and 3898 g.m-2 respectively were achieved under foliar application(eight g per liter)of yeast. Therefore, this treatment which increased stevia economical yield in compare to others could be introduced as the superior treatment. Regarding to the additional profit obtained from elimination of chemical fertilizers and its effect on agroecosystem health and production sustainability we can suggest the bread yeast as a cost efficient and environmentaly sound fertilizer source and growth stimulator for stevia production.