بررسي آموزه‌ هاي تعليمي كاهلي و تنبلي و (اصلاح آن براي پويايي جامعه) در امثال و حكم فرهنگ سخن انوري

چكيده يكي از انواع مهمّ ادبي كه بسياري از آثار ارزنده‌ي ادبيات جهان را در مجموعه‌ي خود دارد، ادب تعليمي است. القاي آموزه‌هاي تعليمي از گذشته تا حال، مقصود آثار منظوم و منثور متعدّدي در ادبيات ملل و از جمله ايران بوده است. اين آموزه‌ها آن چنان متنوّع و پر‌بسامدند كه حتّي در لا‌به‌لاي آثار مربوط به ديگر انواع ادبي؛ چون حماسي، عرفاني و غنايي نيز نمود مي‌يابند. ازسوي ديگر، امثال و حِكَم فارسي در حكم آيينه‌اي فراخ براي انعكاس ابعادي گوناگون از فرهنگ، ادب، زبان، دين و مذهب و جنبه‌هاي مردم‌شناختي، جامعه‌شناختي و روان‌شناختي جامعه‌ي ايراني هستند. اين امثال، حامل حجم عظيم و پرشماري از آموزه‌هاي تعليمي هستند كه با طبقه بندي و تحليل جزئيات آن ها مي‌توان به يافته‌هايي ارزشمند دست يافت. از ميان كتب مختلف كه در زمينه‌ي امثال و حكم به رشته‌ي تحرير درآمده است، نويسنده‌ي اين مقاله، فرهنگ امثال سخن انوري را- در دو مجلّد- با توجّه به محاسن آن، براي پژوهش پيش رو با هدف دست يافتن به تحليلي درست از آموزه‌هاي تعليمي و تطبيق آن با معيارهاي اخلاقي برگزيده است. يكي از گروه‌هاي آموزه‌اي كه در فرهنگ امثال سخن مورد بررسي قرار گرفت، آموزه هاي تعليمي مربوط به كاهلي و تنبلي است كه با روش توصيفي- تحليلي، استخراج، طبقه بندي و توضيح داده شده است. نتايج اين پژوهش مي‌تواند در مطالعات وابسته به ادب تعليمي، امثال و حِكَم فارسي و ممانعت از آسيب‌هاي اجتماعي مفيد باشد.