مروري بر حقوق محيط زيست در ايران و جهان

بدون شك حفاظت از محيط زيست يك ضرورت و منفعت جهاني است و مسيري را ترسيم مي كند كه از همكاري در حفاظت از محيط زيست به سوي همكاري در ساير زمينه هاي مربوط به صلح و امنيت بين المللي ختم مي شود. اين حقوق مستلزم تدوين و شناسايي عمومي اند چرا كه اينگونه موضوعات حصري نيستند و به موازات پيشرفت جامعه بين المللي بر تنوع محتواي اين نسل ها افزوده است (هادي هدايت آثار، ۱۳۹۱، ص ۱). حق استفاده از محيط زيست سالم، يكي از حقوق بنيادين افراد محسوب مي شود و نگهداري از آن تكليف عمومي است (كاتوزيان و انصاري، ١٣٨٧, ٢٨۵). گرچه مدت هاست بشر متوجه اهميت محيط زيست در زندگي خود شده است اما دهه هاي آخر قرن بيستم را بايد زمان اوج طرح مسائل زيست محيطي دانست امروزه خطر بزرگي كه بشر از ناحيه مشكلات زيست محيطي احساس مي كند نه تنها آرامش و امنيت زندگي او را برهم زده بلكه موجوديت او را هم در معرض تهديد و خطر قرار داده است (فيروزي، ۱۳۸۴، ص ١۰). كه بايد در اين زمينه چاره اي انديشيده شود. به همين جهت دولت ها برآنند تا با وضع قوانين در سطح ملي و با انعقاد معاهدات دو جانبه، چند جانبه و يا همه جانبه در سطح بين المللي از روند افزايش تخريب محيط زيست جلوگيري به عمل آورده و يكي از حقوق اوليه بشريت كه استفاده از محيط زيست سالم است آن را به ارمغان بياورند. اين ها قواعدي هستند كه حاوي تعهدات يك طرفه و به نفع عموم بشريت است كه رنگ حاكميتي به خود نمي گيرند و متعلق به هيچ كشوري نيست كه برخي از انديشمندان از آن به عنوان نسل هزاره جديد حقوق بشر ياد مي كنند تا آنجا كه امروزه براي برقرار موازنه مستمر براي داشتن توسعه اقتصادي و اجتماعي است، براي حفاظت از محيط زيست ضرورت دارد كه قواعدي مدون و الزام آور تصويب شود و براي نقض آن ضمانت اجرا پيش بيني گردد كه علاوه بر حفاظت از محيط زيست از توسعه نيز غافل نشود (هادي هدايت آثار، ۱۳۹۱، ص ١).