ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻗﺪﺳﯽ در ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺳﻨﺘﯽ و اﺣﯿﺎي آن در ﻣﺴﮑﻦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﯾﺮان

ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﺼﻮر از ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ، ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ . اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺑﻨﺎ ﮐﺮدن ﺧﺎﻧﻪ ، از ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﺑﻪ اﺳﮑﺎن روﻣﯽآورد. ﺧﺎﻧﻪ اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﺤﺘﻮاي دروﻧﯽ ﺟﺎﯾﮕﺎه ذات ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ . اﺣﺘﺮام ﻣﻌﻤﺎري ﺳﻨﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻗﺪﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ اﻧﺴﺎن و ﮐﻤﺎل او اﺳﺖ . در ﻧﯿﻢ ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺎﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده و ﺑﺮ اﺛﺮ ﺳﺴﺖ ﺷﺪن ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ دﯾﻨﯽ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ . ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻨﺘﯽ اﯾﺮان ﻫﺮ روز ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ از آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻫﻮﯾﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﯽداد ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﭘﯿﺶ ﻣﯽرود ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺎ آن دﻧﯿﺎﮔﺮاﯾﯽ و اﻧﺴﺎن ﻣﺪاري ﻏﺮب اﺳﺖ . اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻌﻨﻮي اﯾﺮاﻧﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎدي ﻏﺮب ﻗﺮار دارد . در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﯽ ﮔﺮدﯾﺪه ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻗﺪﺳﯽ در ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺳﻨﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﻣﯿﺎن ﺻﻮرت ﺑﯿﺎﻧﯽ و ﭘﯿﺎم ﻣﻌﻨﻮي اﺳﺖ ، ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻮد وﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺠﻠﯽ اﻣﺮ ﻣﻘﺪس در ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﮔﺮدد . ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺻﻔﺎت ﻣﻌﻨﻮي از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﮑﻮن و آراﻣﺶ ﮐﻪ در آﯾﻪ 80 ﺳﻮره ﻧﺤﻞ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪه واﷲ ﺟﻌﻞ ﻟﮑﻢ ﻣﻦ ﺑﯿﻮﺗﮑﻢ ﺳﮑﻨﺎ و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻗﺪﺳﯽ دﯾﮕﺮ ﮐﻪ اﺷﺎره ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺒﺪا اﺳﺖ و ﻧﯿﺰ ﯾﺎدآور ﻋﺎﻟﻢ روﺣﺎﻧﯽ از ﺟﻤﻠﻪ : ﻃﺒﯿﻌﺖ ، ﻓﻀﺎي ﺧﻠﻮت ، ﻧﻈﻢ ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ ، ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺳﻄﺢ و ﮐﻒ ، ﺟﻬﺖ ﯾﺎﺑﯽ ﺧﺎﻧﻪ ، ﮐﻪ در ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺳﻨﺘﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻮل ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺟﻬﺎن ﺑﯿﻨﯽ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮده و ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﺣﯿﺎي آن در ﻣﺴﮑﻦ ﻣﺪرن ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي اﻣﺮوزي و ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از اﻣﮑﺎﻧﺎت و دﺳﺘﺎوردﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﺑﭙﺮدازد.