ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﯽ و ﺗﺤﻘﻖ ارزﺷﻬﺎي ﭘﺎﯾﺪار ﻫﻮﯾﺖ ﺣﮑﻤﺖ و ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﯽ در ﺧﻠﻖ اﺛﺮ ﺗﻌﺎﻟﯽﺑﺨﺶ ﻣﻌﻤﺎري

ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﯽ، از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﻤﺎري داراي اﺻﻮل ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎر، ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و اﺟﺰاي آﻧﻬﺎ ﺟﺎري اﺳﺖ. اﯾﻦ اﺻﻮل ﮐﻪ ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺣﻤﮑﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺷﺌﻮن ﻣﻌﻤﺎري اﺳﻼﻣﯽ ﻋﺠﯿﻦ ﺑﻮده و ﺟﺰﺋﯽ از ﻫﻮﯾﺖ آن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود؛ ﻫﻮﯾﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﻌﻤﺎري ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻫﺠﻮم ﻣﺪرﻧﯿﺘﻪ از دﻧﯿﺎي ﻏﺮب، ﮐﻤﺮﻧﮓ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺮﺧﯽ اﺻﻮل و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻫﻨﺮ اﯾﺮاﻧﯽ اﺳﻼﻣﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ وﺟﻮد ﺣﮑﻤﺖ در ﻣﻌﻤﺎري اﺳﺖ ﺗﺎ از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻫﻮﯾﺖ ﮔﺸﻤﺪهي ﻣﻌﻤﺎري اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﻮد. ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﻌﻤﺎري اﺳﻼﻣﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺎدي و ﻇﺎﻫﺮي ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻧﮕﺮش ﺣﮑﻤﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎري اﺳﻼﻣﯽ، در اﺻﻞ، ﻧﮕﺮﺷﯽ درونزاﺳﺖ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﺑﺎزﺗﻌﺮﯾﻒ ﯾﮏ ﻣﻌﻤﺎري اﺳﻼﻣﯽ ﭘﯿﺸﺮو را ﻓﺮاﻫﻢ آورد. ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ، روﯾﮑﺮد ﺣﮑﻤﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎري اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮده و در آن از روش ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﺮﻣﺎﺗﯿﻮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪﻫﺎﯾﯽ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻠﻖﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﻫﻮﯾﺖ ﻣﻌﻤﺎري اﺻﯿﻞ در ﻗﺎﻟﺐ ﺣﮑﻤﺖ و ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس ﭘﺲ از ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺣﮑﻤﺖ ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﺤﺘﻮاي ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﯽ آن و اﺻﻮل ﺣﺎﮐﻢ در ﮔﺰارهﻫﺎي ﻧﻈﺮي، ﻋﻤﻠﯽ و آﺛﺎر ﺣﮑﻤﺖ ﻫﻨﺮي، ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري، ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ و ﺗﺠﻠﯽ ﺣﮑﻤﺖ ﻫﻨﺮ در ﻣﻌﻤﺎري اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺑﺎزﺗﺮﺳﯿﻢ اﻓﻖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ، ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺤﻘﻖ ﻫﻮﯾﺖ ﺣﮑﻤﺖ و ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﯽ در ﺧﻠﻖ اﺛﺮ ﺗﻌﺎﻟﯽﺑﺨﺶ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻫﺪف اﺻﻠﯽ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ.