روايت‌شناسي الگوي زماني در رمان مهرگياه

روايت‌شناسي يا نظريۀ روايت، علم مطالعۀ ساختار و دستور زبان حاكم بر روايت‌هاست و به دنبال آن است كه واحدهاي كمينۀ روايت و به‌اصطلاح، دستور پيرنگ را كه برخي نظريه‌پردازان به آن (دستور داستان) نيز گفته‌اند، مشخص كند. رولان بارت و ژرار ژنت از نظريه‌پردازان بزرگ در دانش روايت‌شناسي ساختگرا هستند و الگوي طراحي شده توسط آنان مبناي بررسي عناصر و كاركردهاي روايي در متون داستاني است. مسالۀ اصلي اين تحقيق، بازنمود ساختگرانۀ نظام روايي رمان مهرگياه و تحليل عناصر، زبان و كاركردها و كنش‌هاي روايت‌شناختي آن بر اساس الگوي طراحي شده توسط ژرار زنت و رولان بارت بوده است. در اين تحقيق كه به شيوۀ تحليلي و توصيفي انجام شد، با روي‌كردي به مقولۀ تكنيك‌هاي روايت‌پردازي براساس نظريه زمان ژنت و به ياري مفاهيم و اصطلاحات اين نظريه مثل: تداوم، نظم و بسامد و نيز با تعاريف بارت از كاركردها و كنش‌هاي روايي، رمان مهرگياه تحليل گشت و به اين نتايج دست يافتيم: مهرگياه، نوشتۀ اميرحسن چهل‌تن، رمان تاريخي است كه به موقعيت زنان در بازه زماني اواخر سلطنت قاجار و دورۀ رضاخان تا جنگ جهاني دوم مي‌پردازد. اميرحسن چهل‌تن در اين داستان توانسته نظرگاه‌هاي فمينيستي و تجددطلبانۀ زنانه را در بافت موقعيتي مد نظر خود و با بهره‌مندي از شيوه‌هاي روايي نظير جريان سيال ذهن، زمان‌پريشي، راوي گذشته‌نگر دروني، ابهام، طعنه و انتقادهاي اجتماعي، شخصيت‌پردازي روان‌كاوانه، صحنه‌پردازي و توصيفات پست‌مدرن با استفاده از عناصر زباني و صداي دستوري فعال روايت نمايد.