تأثيرات ايام سوگواري محرم در آيين‌هاي نوروزي

مذهب يكي از اثرگذارترين عوامل در شكل‌گيري و تغيير سنت‌هاست. فرهنگ ايران همواره بستر مناسبي براي پذيرش و رشد اديان الهي به‌ويژه اسلام را فراهم كرده و در مقابلِ قوانين و مناسبات آن انعطاف داشته و تطبيق‌پذير بوده است. ازجملۀ اين تطبيق‌ها مي‌توان به برپايي جشن نوروز باستاني هم‌زمان با مناسبت‌هاي دين اسلام اشاره كرد. در اغلب آيين‌هاي ملي و مذهبي ايرانيان هنر نقشي اساسي دارد. نوروز و ايام سوگواري امام حسين(ع) نيز كه از خاص‌ترين آيين‌هاي ملي و مذهبي هستند همراه با هنر همگام بوده و از بستر هنرهايي مانند نمايش و شعر و موسيقي براي زنده نگه‌داشتن آرمان‌هاي متعالي خود و انتقال به نسل‌هاي بعد استفاده كرده‌اند. براي مثال هر دو آيين از هنر نمايش بهره برده‌اند؛ ايام سوگواري محرم با تعزيه و نوروز با نوروز خواني همراه است. شعر در هردوي اين مناسك نقش تثبيت‌كنندۀ وقايع در حافظه رادار است؛ چنانكه ركن اصلي سنت ‌شفاهي كلام است. موسيقي نيز در كنار هنر نمايش و شعر همواره همراه با اين دو آيين بوده‌ است. هدف از اين تحقيق بررسي تأثيرات ايام سوگواري امام‌ حسين(ع) دربرپاييِ آيين‌هاي گفتاري و غير گفتاري نوروز است. در بخش آيين‌هاي غير گفتاري با متفاوت شدن نماد‌ها و گاهي حذف آن‌ها اين تأثير مشخص مي‌شود و در بخش آيين‌هاي گفتاري كه مهم‌ترين بخش آن نوروزخواني است در اشعار مورداستفاده تغييراتي اساسي مشاهده مي‌شود. ايرانيان بنا بر اقتضاي شرايط سوگواري در اين دوران آداب نوروز را كه از رسوم قديمي آن‌ها در پيشواز سال نو پارسي محسوب مي‌شود، با اشعار و موسيقي متفاوت برگزار مي‌كنند كه هم آيين باستاني قابل‌اجرا باشد و هم پيرو اعتقاد مذهبي‌شان منزلت ايام سوگواري بزرگان ديني حفظ شود. به‌طوركلي دو نتيجۀ مهم از اين پژوهش قابل‌استخراج است، اول آنكه ظهور تفكر مذهبي در ادبيات نوروزخواني القاكنندۀ اشعار و مضامين محزون و مناسب سوگواري در اين سنت شده است و اين موضوع به‌خوبي بيانگر ظرفيت شعر در انتقال تغييرات لازم در سنت‌هاي قديم است. دوم آنكه با به‌كارگيري حافظۀ مذهبي مي‌توان به كمك حافظۀ فرهنگي شتافت و سبب حفظ و انتقال آن به نسل‌هاي بعدي شد. اين تحقيق به روش توصيفي و عيني انجام‌شده و گردآوري اطلاعات در اين پژوهش از دو نوع، گرداوري مقالات و ميداني هستند.