ظهور مضامين شيعي در كتاب نگاري سنتي ايراني (مطالعه موردي: نسخه چاپ سنگي تحفه‌الذاكرين از دوره قاجار)

استفاده از مضامين شيعي در آثار هنري كه پيش از رسمي شدن مذهب شيعه در ايران آغاز شده بود در دوره قاجار به رشد فزاينده‌اي رسيد. ورود صنعت چاپ به ايران عرصه‌اي جديدي پيش روي هنرمندان قرار داد. يكي از مهم‌ترين كتاب‌هايي كه در اين دوران تصوير شد كتاب تحفه الذاكرين كه اين كتاب به زيبايي تصويري و شيوايي بيان به شرح مصائب اهل‌بيت پرداخته است. اين تحقيق با روش توصيفي تحليلي يكي از زيباترين نسخه‌هاي مربوط به سال 1280 ه ق را با استفاده از منابع نسخه‌هاي سنگي كتابخانه ملي باهدف بررسي شاخصه‌هاي مهم تصاوير ازجمله طراحي پيكره‌هاي مردان و زنان، تركيب‌بندي‌هاي ويژه و بافت‌هاي متفاوت و استفاده هوشمندانه طراح از خط به دليل نبودن عنصر بصري رنگ در اين نوع چاپ، مورد ارزيابي قرار داده است.اكنون سؤالي كه مطرح مي‌شود اين است كه مضامين شيعي تا چه ميزان در تصويرسازي‌هاي كتب مذهبي دوره قاجار كاربرد داشته است؟و اين مضامين در كتاب تحفه الذاكرين چگونه به تصوير كشيده شده است. نتايج گوياي آن است كه كتب حاوي مضامين شيعي حجم قابل‌توجهي از كتب دوره قاجار را به خود اختصاص داده‌اند و تصويرسازي آن‌ها تداوم سنت منع تصويرگري چهره معصومين(ع) و بهره‌گيري از نمادهاي مذهبي را نشان مي دهد.كتاب تحفه الذاكرين بيشترين تصويرسازي‌ها را در بردارد و اين روايي بودنن تصاوير منبعي مهم براي نمايش تعزيه به شمار مي‌رود. تصويرسازي‌هاي اين كتاب نمايش تلفيق هنر غرب و شرق است و هنرمند به زيبايي تمام با استفاده از تكنيك هاشور زني و دورگيري تصاوير مضامين شيعي را به تصوير كشيده است.