شماره ركورد كنفرانس :
5102
عنوان مقاله :
بررسي تحليلي و نماد شناسانه‌ي سر اژدها در توغ‌هاي ايراني (در بازه زماني قبل از صفويه تاكنون)
پديدآورندگان :
گودرز پروري پرناز p.goodarzparvari@iauctb.ac.ir گروه ارتباط تصويري، دانشكده هنر، واحد تهران مركزي، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران، ايران , عارف محمد m.aref@iauctb.ac.ir گروه نمايش، دانشكده هنر، واحد تهران مركزي، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران، ايران , اصغرزاده منصوري تيلا tilamansoury1482@gmail.com گروه پژوهش هنر، دانشكده هنر، واحد تهران مركزي، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران، ايران
كليدواژه :
اژدها , دهانه اژدر , توغ , علامت , دوران صفويه.
عنوان كنفرانس :
تجلي آئين هاي عاشورا در هنر ايراني
چكيده فارسي :
هدف از پژوهش حاضر بررسي تحليل‌هاي انجام‌شده در رابطه با حضور اژدها در هنر اسلامي ايراني بخصوص علامت‌هاي عاشورايي است. در طرفين تيغه‌هاي توغ سر اژدها ديده مي‌شود كه نسبت به ساير عناصر از دلايل كمتر شناخته‌شده‌اي برخوردار است. برخي از محققين اين عرصه بر اين باورند كه اين سرها، نماد لشكر جنيان حاضر در روز عاشورا است، كه براي ياري امام حسين (ع) اِذن ورود به ميدان جنگ خواستند و امام موافقت نفرمودند. (يعني نماد خير و ياري). برخي ديگر نماد عقوبت كار ستمگران مي‌دانند كه گرفتار آتش جهنّم (مار غاشيه) مي‌شوند. (يعني نماد شرّ) و امّا آنچه از اساطير باستاني ايران‌زمين برمي‌آيد و در نگاره‌هاي قديمي به تصوير كشيده شده، اژدها نمادي دوگانه است گاه نماد شرارت، خشك‌سالي و خويِ زشت، همچون مارهاي شانه ضحاك و گاهي نمادي از نگهبان درخت زندگي و گنج‌هاي باارزش. چنانكه از مستندات برمي‌آيد توغ از زمان آق قويونلوها در ايران كاربرد داشته است، اما از دوران صفويه و بعدازآن به‌صورت ادوات خاص عزاداري سيدالشهدا، جايگاه خاص خود را در ميان شيعيان پيداكرده است. پژوهش حاضر نشان مي‌دهد حضور اژدرها بر روي توغ مي‌تواند اشاره‌اي غيرمستقيم به نبود آب و شهادت امام و يارانشان در اوج عطش و تشنگي داشته باشد و يا نمادي از نگهبانان درخت زندگي و گنج پنهان عالم معني است. روش پژوهش توصيفي- تحليلي بوده و سؤالات بنيادي عبارت‌اند از: 1. حضور اژدها بر روي علامت‌هاي عاشورايي نماد چيست؟ 2. سير تحول فرمي «دهانه اژدر» چگونه بوده است؟
