نماد و نشانه‌ها در فرهنگ عاشورايي ايران

هدف از تحقيق حاضر بررسي نماد و نشانه‌ها در فرهنگ عاشورايي ايران مي‌باشد . اين مقاله با رويكرد تحليلي و بررسي اسنادي ، در پي تحليل جامعه‌شناختي معنا ، مفهوم ، نقش ، جايگاه و كاربرد نمادهاي عاشورايي در ايران است و بر اين باور است كه زندگي اجتماعي بشر بدون نماد و نشانه ، امكان تداوم ندارد . چراكه انسان موجودي اجتماعي است و لازمة زيست اجتماعي ، تعامل ، تبادل فكر و انديشه و رابطه با همنوعان است كه به‌نوبه خود ، نيازمند بهره‌گيري از نمادها است . كاركرد نمادها در زندگي بشر، بيشتر مشاركتي و بيانگر پايبندي و تعلق افراد يك جامعه به يك ملت ، فرهنگ ، مذهب خاص است . نشانه هدايت‌گر ما به چيزي جز خود آن چيز است. نشانه شامل سه جز دال (خود نشانه)، مدلول (آنچه از طريق نشانه به آن هدايت مي‌شويم)، و دلالت (وجه ارتباط دال و مدلول) است. نشانه ممكن است طبيعي يا قراردادي باشد، اما نشانه‌اي كه در اينجا موردنظر است، نشانه فرهنگي است . عاشورا و محرم يكي از نمادهاي مهم و تأثيرگذار تشيع مي‌باشد . كه نماد و نشانه وسيعي در نقاط مختلف دنيا براي آن وجود دارد . در ايران نيز از گذشته تاكنون نشانه و تمثيل‌هاي زيادي از وادي هنر و فرهنگ براي بيان محرم و عاشورا استفاده‌شده است . درواقع مي‌توان گفت عاشورا و محرم با نمادها و نشانه‌هاي آن براي مردم معنا و مفهوم پيدا كرده است و حتي گاهي نمادي مانند كتيبه محتشم كه به خط نستعليق و زبان فارسي به‌عنوان نماد عزاداري محرم در كشورهاي عربي و ديگر كشورها استفاده مي‌شود كه اين امر نشان از جايگاه نمادهاي عاشورايي و غناي آن در فرهنگ ايران و گسترش آن در دنياي تشيع مي‌باشد . نمادها و نشانه‌هاي عاشورايي شامل اشيايي است نمادين كه توسط هيئت‌هاي عزاداران حسيني در ايام محرم مورداستفاده قرار مي‌گيرد . عناصر به‌كاررفته در فرهنگ مردم ، در تصاوير يا ابزارها ، تنديس‌ها و بيرق‌ها هركدام مي‌تواند سمبل حادثه‌اي تلقي شوند كه روزگاري در حوزه فرهنگي خاصي اتفاق افتاده و پيام‌آور فرهنگي است كه شايد در ديگر نقاط مشاهده نشود.