خط تعليق؛ احياي هنر ايراني

Ta liq; Revival of Iranian art

خط يكي از ابزارهاي مهم شناخت فرهنگ و تمدن اقوام مختلف است كه براي ثبت و انتقال انديشه هاي انساني كاربرد اساسي دارد. اواسط سده ي 8 ق.م. سه خط در ميان خطوط اسلامي نمايان شد و طي حدود سه قرن اين خطوط (تعليق، نستعليق و شكسته نستعليق)، وضع و تكميل شدند. الفباي اين سه، اگرچه همان الفباي گرفته شده از الفباي عربي است اما شكل و تركيبشان با ديگر خطوط اسلامي متفاوت است. ايرانيان با تركيب خطوط ايران باستان با عربي، خطوطي متناسب با روحيات خويش خلق نمودند و از خطوط عربي مستقل شدند. تأثير آشكار خطوط اوستايي و پهلوي در خط تعليق (كه مورد بحث اين مقاله است)، كاملاً قابل مشاهده است. چون خط تعليق در اسناد و مكاتبات ديواني رواج داشت، اغلب در حلقه ي منشيان و دبيران بود كه آنان نيز با پادشاهان و امرا در ارتباط بودند و طبيعتاً عامه ي مردم مخاطب ايشان نبودند در نتيجه آن چنان كه شايسته بود اين خط و هنرمندانش شناسايي و معرفي نشده اند. در اين مقاله ابتدا به تاريخچه ي مختصري از پيدايش خط در ايران پيش از اسلام پرداخته و سپس به بررسي و ساخت و خصوصيات خط تعليق پرداخته مي شود.