بررسي تناسبات در معماري مسكوني دوره قاجار در شهر شيراز

Investigating the Proportions in the Residential Architecture of the Qajar Period in Shiraz

تناسبات از ابتدا خلقت بشر مطرح بوده و از ديرباز مورد بررسي پژوهشگران قرار گرفته در اين پژوهش ابتدا به مفهوم تناسبات و تناسبات در معماري ايراني و اسلامي ميپردازيم. در معماري ايراني روابط مشخصي در اندازه هاي فضاهاي معماري موجود است .پژوهش حاضر در پي شناخت تناسبات در الگوي طراحي 10نمونه موردي خانه هاي شيراز در عصر قاجار است كه به منظور دستيابي به اين هدف به بررسي الگوهاي ساختاري تناسبات و نحوه ارتباطات فضايي آن ها با يكديگر مي پردازيم. يكي از ويژگي هاي خانه هاي شيراز در دوره قاجار تناسبات هندسي است كه با مطالعه دقيق در عرصه پلان به اين مهم دست يافتيم كه تناسبات در تركيب اجزا پلان و اصول تناسبات هندسي نظير تناسبات طلايي و اندازه و مقياس معيني و مقياس متناسب برخوردار هستند .همچنين خاص بودن شيوه هندسي به كار رفته در آن را از نمونه هاي مشابه متمايز مي كند به گونه اي كه عليرغم تفاوت داراي هماهنگي غير ملموس هستند .نتايج حاصل از اين تحقيق نشان مي دهند:1)در خانه هاي دوره قاجار شيراز با تناسبات فضايي متفاوت با قبل مثل قرارگيري ايوان ستون دار با كشيدگي در جهت بدنه حياط در جلو تالار به جاي ارسي به منظور ايجاد فضا دسترسي به تالار2)تناسبات طول به عرض حياط و تالارها در حدود يك دوم و يك چهارم است كه نشان از اهميت اصول حسابي در مقابل هندسي به دليل نقش عملكردي و اقليمي در طراحي پلان دارد 3)مكان گزيني فضاهاي اصلي بر اساس محور هاي حركتي و بصري استوار بوده 4)نقش عملكردي فضاها نسبت به تاثير اقليم در مكان گزيني آنهادر اولويت بوده است. معماري مسكوني دور ه قاجاريه شيراز را ميتوان داراي اصول،تناسبات و الگوهايي دانست كه قابليت به كاربسته شدن درطراحي معماري معاصر در اين منطقه را دارند.