تحليل فرم ها و نقوش كاشيكاري در عصر قاجاريه و زنديه در شيراز

Analysis of tile Forms and Patterns in the Qajar and Zandieh Eras in Shiraz

يكي از هنرهايي كهن و شناختۀ شدة ايران كه حداقل پيشينۀ تاريخي آن به قبل از اسلام بر ميگردد، كاشيكاري است ، تزيينات در اين نوع بناها از اهميت ويژه اي برخوردارند كه در دوره هاي مختلف(زنديه و قاجار) و با توجه به تحولات اجتماعي و فرهنگي ، خود را به صورت هايي گوناگون و هماهنگ با بنا اشكار مي سازند ، مضامين به كار رفته در كاشي ها عمدتاً شامل نقوش سنّتي ايراني بوده، اما از زمان دورة قاجاريه در كنار كاربرد نقوش سنتّي مضامين هنر اروپائي نيز وارد هنر كاشيكاري شد و همچنين نظام فضايي مساجد در مكتب زنديه به نحو بارزي تكامل يافت ، استفاده از اثناد معتبر در رابطه با كاشيكاري عصر قاجاريه و زنديه و همچين روش استدلالي و مطالعه منابع پيشين صورت مي پذيرد ، كاشيكاري هاي اين بناها شامل معقلي و هفت رنگ بوده و همچنين شامل انواع نقوش هندسي، گياهي، جانوري، انساني و اساطيري ميشود. بيشتر نقوش به كار رفته در اين بنا ها مضاميني ملّي، مذهبي و سنّتي دارند، اما مضاميني با الهام گيري از هنر اروپائي مثل تصاوير تعدادي بناي كاخ مانند يا تصاوير زنان بي حجاب، نيز در ميان اين نقوش ديده ميشود كه عمدتاً در بناهاي خانه هاي مسكوني و كاخها ديده ميشود ، در نتايج اين تحقيق با استفاده از كاشيكاري و تزيينات مربوط به عصر زنديه و قاجار در سردر و بناهاي معاصر به عنوان مثال با كاشي هاي هفت رنگ و نقوش گياهي و جانوري مي توان به ارتقا كيفيت معماري معاصر ايران كمك كرد.

One of the ancient and well-known arts of Iran, which at least dates back to pre-Islamic times, is tiling. Decorations in this type of building are of special importance in different periods (Zandieh and Qajar) and due to social developments and culturally, they manifest themselves in various ways and in harmony with the building. The themes used in the tiles mainly included traditional Iranian motifs, but since the Qajar period, along with the use of traditional motifs, European art themes have also entered the art of tiling. The spatial system of mosques in Zandieh school evolved significantly.The tiles of this building include Moqeli and seven colors and also include various geometric, plant, animal, human and mythological motifs. Most of the motifs used in these buildings have national, religious and traditional themes, but themes inspired by European art, such as images of a number of palace-like buildings or images of unveiled women, are also found among these motifs, which are mainly found in houses. Residential and palaces can be seen. In the results of this research, by using tiles and decorations related to the Zandieh and Qajar eras in contemporary entrances and buildings, for example with seven-color tiles and plant and animal motifs, we can help improve the quality of contemporary Iranian architecture.