واكاوي معناي نمادين نقوش گياهي در منسوجات عصر قاجار (مطالعه موردي: گل هميشه بهار، ميخك، انار و زنبق)

A Study on Symbolic Meanings of Herbal Motifs in the Textile of Qajar Era (Case Study: Calendula, Pink, Pomegranate, Iris Flowers)

نقوش منسوجات عصر قاجار معمولاً به دليل تركيب يكنواخت، عاري از معني نمادين و تأثيرگذار تلقي مي شوند. درصورتيكه تعميق بر آنها نشان مي دهد كه اين نقوش همچون هر تصوير ديگر صاحب مضاميني هستند كه امكان بررسي در سطوح معنايي متفاوت را خواهد داشت. هدف اين پژوهش، تأكيد بر وجوه سمبليك در معني شناسي سه نمونه از پارچه هاي دورة قاجار با نقش گل هميشه بهار، ميخك، انار و زنبق است. با اين حساب پرسش آن خواهد بود: «از منظر نمادشناسي، نقوش گياهي مذكور در پارچه هاي عصر قاجار چگونه تحليل و ارزيابي مي شود؟» نتيجه اين واكاوي به شيوة تحليلي تاريخي و با بهره گيري از مطالعات اسنادي نشان مي دهد گل هميشه بهار و گل انار به ترتيب با ادوار باستان و باروري ايزدان مزديسني پيوند مي خورد. گل زنبق، تجلي اَمرداد به حساب مي آيد و البته كه تمامي اين مصاديق در وجه عمومي متضمن گل وارگي و مفاهيم هم سوي آن است. در صورت فراتر آنكه در اين عصر كهن الگوي طراوت و سرخوشي به صورت استعاري بر بستر پارچه تجلي يافته و مضمون صادق خود يعني پاسداشت حيات گياهي را به صورت به يك مفهوم عمومي به نظاره گران اشاعه مي-دهد.